باندینگ و دیباندینگ براکتهای ارتودنسی

طی قرن اخیر, تخصص و علم ارتودنسی شاهد پیشرفتهای چشمگیری بوده است. یکی از چشمگیرترین این موارد معرفی متدهای etching مینا و رزینهای چسبنده و استفاده گسترده آنها در bonding (چسباندن) براکتهای ارتودنسی بوده است. پیش از معرفی روشهای مذکور تنها روش قابل اطمینان برای اتصال براکتها به دندان استفاده از bandهای فلزی برای هر دندان بود که گاها آسیبهای جبران ناپذیری را نیز به دندانها وارد میکرد. با وجود آنکه bonding مستقیم براکتها به دندانها مزایای فراوانی نسبت به سایر روشها دارد اما چالشهایی را نیز پیش روی متخصصان قرار داد. یکی از مهمترین این چالشها جلوگیری از وارد شدن آسیب به دندانها میباشد.

برای کنترل حرکت دندانها و همچنین جلوگیری از جدا شدن براکتها از دندانها نیاز به برقراری پیوندهایی قوی میان مینا و دندان میباشد اما قوی تر شدن این پیوندها احتمال وارد شدن آسیب به سطح دندانها را حین جدا کردن براکتها (debonding) افزایش میدهد. تاثیر debonding و پاکسازی رزینها بر مینای دندان زیرین همواره یکی از نگرانیهای متخصصان از زمان معرفی روشهای direct bonding بوده و به عنوان مشکل کلینیکی جدی از آن یاد میشود.

این نگرانی خصوصا هنگام استفاده از براکتهای سرامیکی افزایش میابد.استفاده از براکتهای سرامیکی به دلیل زیبایی بیشتر نسبت به براکتهای فلزی طی سالهای اخیر افزایش داشته است هرچند نخستین نسلهای این براکتها وارد شدن آسیب جدی به دندانها طی debonding را در پی داشتند اما با معرفی نسلهای جدیدتر این براکتها و اعمال بهبودهایی در طراحی آنها این موضوع تا حد زیادی بهبود یافته است.

 اما پیش از آن لازم است بدانیم جدا کردن براکتها از دندانها چگونه صورت میگیرد.

 جداسازی براکتها با کمک deform کردن base آنها صورت میگیرد زمانی که base براکت تحت قشار قرار میگیرد اتصال آن از بین رفته و براکت جدا میشود. این جدایی عموما در محل اتصال براکت و adhesive (ماده چسبنده) رخ میدهد و از اینرو مقداری از ماده چسبنده مذکور روی سطح دندان باقی میماند مزیت جداسازی براکتها به این روش بر خلاف روشهایی که براکت و adhesive به طور همزمان جدا میشوند این است که احتمال وارد شدن آسیب به مینا کاهش میاید.

پاکسازی adhesive باقی مانده از سطح دندانها با کمک hand pieceهای slow یا high speed صورت میگیرد. مهم است که پاکسازی تنها محدود به ماده چسبنده باشد و مینای دندان دست نخورده باقی بماند. بنا بر تحقیقات صورت گرفته در صورتیکه تکنیکهای مناسب برای debonding و post-clean up به کار گرفته شود میزان از دست رفتن مینای سطح دندان در حدود  30 میکرومتر خواهد بود که بسیار مطلوب است.

 طی نخستین روزهای بعد از جداسازی براکتها لثه ها ممکن است اندکی ملتهب و آزرده باشند که طبیعی بوده و با استفاده از مسواک و نخ دندان برطرف میشود. بعد از پایان مراحل مذکور بیمار وارد retention phase میشود. Retention دوره بعد از جداسازی براکتها است که دندانها به علت ناپایداری الیاف پریودنتال تمایل جا به جایی به مکان نخست خود را دارند. پیش تر در مورد این دوره و انواع retainerها سخن گفتیم که برای اطلاعات بیشتر میتوانید به مقاله مربوطه مراجعه نمایید.برای چسباندن براکتها به سطح دندانها, نخست با استفاده از cheek retractor دهان بیمار به اندازه کافی باز نگاه داشته خواهد شد تا به این ترتیب در طول قرار گیری براکتها دید و دسترسی کافی به دندانها فراهم شود و سطح آنها نیز خشک باقی بماند.

 برای اطمینان از برقرای bond صحیح دندانها ابتدا polish میشوند تا سطح آنها عاری از هرگونه جرم و پلاک گردد و سپس با کمک هوا کاملا خشک میشوند. ( در مواردی که به علت عدم رعایت بهداشت کافی نسوج پریودنتال ملتهب هستند لازم است پیش از آغاز درمان ارتودنسی درمانهای پریودنتال مربوطه صورت گیرند.) پس از آن با کمک مواد مخصوص سطح مینا به مدت 30 ثانیه etch میشود. این فرایند به اتصال محکمتر مینا و براکت کمک میکند. پس از شستن ترکیبات etching دندانها مجدد شسته و خشک میشوند و مواد adhesive (چسبنده) بر روی آنها و همچنین پشت براکتها قرار میگیرند و براکتها به محل از پیش تعیین شده خود بر روی دندانها متصل میشوند. در مرحله بعد این ترکیبات adhesive با کمک نور مخصوص cure میشوند و به این ترتیب براکتها در جای خود محکم میشوند. در تصاویر زیر میتوانید ترتیب مراحل را مشاهده نمایید

 4-6 ساعت بعد از قرارگیری براکتها حس کردن اندکی فشار و آزردگی در دندانها طبیعی است و نشان دهنده وارد شدن نیرو به دندانها برای آغاز حرکت آنها به سمت مکان صحیح میباشد که با کمک مسکنهای رایج نظیر استانینوفن میتوان آنرا کنترل نمود. 3-5 روز بعد این آزردگی به تدریج از بین میرود.