درمان ارتودنسی موفق به همکاری نزدیک فرد و متخصص ارتودنسی نیاز دارد. متخصص با طرح درمان مناسب اقدام به مرتب کردن دندانها می نماید و در ازای آن فرد نیز باید در دوره درمان ، از دندانهای خود مراقبت نماید. نتیجه این همکاری ،لبخندی زیباوسالم به همراه دندانهایی مرتب خواهند بود.

در برخی موارد اتهاماتی مانند پوسیدگی دندان و التهاب لثه به درمان ارتودنسی وارد می شود و افراد بنابر شنیده ها قضاوت می کنند که درمان ارتودنسی آسیب زننده است.واقعیت موضوع چیز دیگری است و بایستی عنوان شود که عدم رعایت بهداشت در طول درمان ارتودنسی می تواند آسیب زننده باشد نه خود درمان ارتودنسی.

توصیه و دستورالعمل های بهداشت دهان و دندان

زمانی که براکت ها در دهان هستند، مسواک زدن مرتب، استفاده از نخ دندان و شست و شوی دهان بعد از هر وعده غذایی یا حداقل 4 بار در روز ( بعد از صبحانه، ناهار، شام و قبل از خوابیدن ) اهمیت ویژه ای دارد. علت این امر آن است که براکت ها، سیمها و ریتینر ها باقی مانده مواد غذایی را به دام می اندارند و باعث تشکیل پلاک بر روی دندانها میشوند. پلاک تجمع نازک, چسبنده و بدون رنگ باکتری ها است که به سرعت برروی دندان تشکیل میشود. با افزایش تجمع باکتریها، پلاک سفید و چسبنده تر میشود .

 هر زمان که چیزی خورده می شود، باکتریهای موجود در پلاک، شکر موجود در مواد غذایی را به ترکیبات اسیدی تبدیل میکنند که موجب آسیب به مینای دندان میشود. با گذشت زمان و تکرار حملات اسیدی ،مینای دندان از بین میرود و موجب پوسیدگی و ایجاد لکه هایی بر روی دندانها میشود. پلاکها همچنین موجب بوی بد دهان و بیماری های لثه نیز میشوند. مطلب فوق به خوبی اهمیت استفاده از مسواک و نخ دندان را آشکار میسازد.

اگر ارتودنسی انجام داده اید،در اصل بایستی همواره مسواک های خود را به همراه داشته باشید و اگر در مدتی محدود به مسواک دسترسی ندارید دهان خود را با آب شست و شو دهید. شست و شو با آب میتواند باقی مانده های بزرگ غذا را از میان دندانها پاک کند.

مسواک زدن

بنا بر اعلام ADA ( انجمن دندانپزشکان آمریکا) تعداد دفعاتی که شخص تحت درمان ارتودنسی، باید در شبانه روز مسواک بزند بستگی به وضیت لثه ها و دندانهای فرد و نظر متخصص ارتودنسی دارد و از هر متخصص تا متخصصی دیگر متفاوت است. اما آنچه که اهمیت دارد مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی است. قبل از مسواک زدن باید دهان با آب شسته شود. این کار به شل شدن و آزاد شدن ذرات غذایی گیر کرده در اطراف براکت ها کمک میکند.پیشنهاد می شود که از مسواکی نرم وخمیر دندان فلوراید دار به همراه نیرویی ملایم برای تمیز کردن دندانها استفاده شود. در اشکال زیر نحوه مسواک زدن نقاط مختلف دهان نمایش داده شده است.

 عموما توصیه میشود که سطح هر دندان با 10 حرکت مسواک تمیز شود. تمامی این فرایند 2 تا 3 دقیقه که حدودا به اندازه یک آهنگ معمولی میباشد به طول می انجامد.حتی کودکانی که سن آنها به حدی رسیده که میتوانند به تنهایی مسواک بزنند ممکن است در ابتدای امر برای تمیز کردن صحیح براکت ها و قرار دادن درست مسواک بر روی آنها نیاز به کمک داشته باشند.ابزارهای ارتودنسی موجب میشوند مسواک سریع تر ،کهنه و فرسوده شود. اگر حالتی مثل تصویر زیر برای مسواک شما پیش آمد زمان تعویض آن فرا رسیده است.

مسواک توانایی دسترسی به نواحی زیرین سیم ارتودنسی را ندارد از اینرو بهداشت کامل دهان و دندان شامل استفاده از نخ دندان, مسواک بین دندانی (inter dental brush) و محلول ضد عفونی کننده دهان نیز میباشد.

واترفلاسر (واترجت)

مهمترین قسمت دهان که باید توجه ویژه ای برای تمیز کردن آن مبذول داشت، فضای بین دندانها میباشد. صرف نظر از اینکه از براکت ها استفاده می شود یا خیر؛ این مناطق سخت ترین محل برای تمیز نگاه داشتن می باشند.  مسواکها امکان دسترسی کامل به فضای بین دندانی را ندارند و وظیفه اصلی تمیز کردن این فضاها بر عهده نخ دندان و واترفلاسر (واترجت)ها میباشد. واترفلاسر (واترجت)ها وسایلی هستند که در حین درمان ارتودنسی میتوان از آنها در کنار نخ دندان استفاده کرد.

 این ابزار با جریان آبی متمرکز و پرفشار، اقدام به پاک کردن پلاکها و باقی مانده ذرات غذایی از میان دندانها و اطراف براکت ها میکند. این دستگاه سرهای متفاوتی دارد که یکی از آنها orthodontic tip است که پلاکهای چسبیده به براکتها را پاک میکند.

در هنگام استفاده از آن تفاوتی نمیکند از فک بالا شروع شود یا پایین؛ آنچه که اهمیت دارد تمیز کردن هر دو سطح گونه ای / لبی و زبانی / کامی دندانها میباشد.

نوک واترفلاسر را با زاویه 90 درجه نسبت به دندان بگیرید و زمانیکه به فضای میان دو دندان میرسید چند ثانیه توقف کنید و بعد از آن خط لثه ها را تمیز کنید.

بعضی افراد به علت ساده و سریع بودن استفاده از واترفلاسر (واترجت) ها آنرا به عنوان جایگزینی برای نخ دندان در نظر میگیرند. اما از آنجا که آب نمیتواند به خوبی نخ دندان به فضای میان دندانهایی که محکم به یکدیگر چسبیده اند نفوذ کند قادر نخواهد بود به طور کامل پلاکها و ذرات غذایی باقی مانده را پاک کند .

همانطور که اشاره شد این روش به عنوان مکملی برای نخ دندان محسوب میشودو هیچگاه جایگزین نخ دندان نمی شود.  نخ دندان ارتودنسی نیز از ابزارهای کمک کننده بهداشت دهان و دندان می باشد.نخ دندان ارتودنسی  در دو سر خود الیاف مخصوصی دارد که امکان عبور از فاصله بین دندانها را فراهم می کند.میانه این نخ دندانها نیز حالت پرزی دارد که به تمیز کردن دندانها کمک می کند.اگر بخواهیم نخ دندان معمولی را در بریس ها به کار ببریم،نیازمند هلدر یا ابزار مخصوصی می باشد.