دندان قروچه یا براکسیسم در کودکان

وقتی به کودک خود، در حالی که خواب است نگاه می کنید، می خواهید صدای خواب راحت، تنفس آسان، و شاید گاهی آه کشیدن او را بشنوید. اما برخی والدین صدای خشن ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر را می شنوند که براکسیسم نامیده می شود و در بین کودکان شایع است.

براکسیسم چیست؟

براکسیسم یک اصطلاح پزشکی برای توصیف ساییدگی و فشردن دندان ها روی یکدیگر، یا همان کلنچینگ فک ها است. بسیاری از کودکان این عادت را دارند (از هر 10 کودک 2 تا 3 نفر)، اما اکثر آنها با بزرگ شدن آن را ترک می کنند. براکسیسم اغلب در طول مرحله خواب عمیق یا زمانی که کودک تحت فشار است اتفاق می افتد.

علل بروز دندان قروچه

هنوز متخصصان مطمئن نیستند چرا براکسیسم (دندان قروچه) اتفاق می افتد. در برخی موارد، ممکن است کودکان به این دلیل دندان های خود را روی یکدیگر فشار دهند که دندان های فک های بالا و پایین آنها به درستی قرار ندارند و صاف نیستند. کودکان دیگر آن را به عنوان واکنشی به  دردهایی مانند درد ناشی از بیرون آمدن دندان ها انجام می دهند. کودکان دندان های خود را به عنوان راهی برای کاهش درد روی یکدیگر فشار می دهند، درست مانند زمانی که ماهیچه ای که درد دارد، آن را ماساژ می دهید. بسیاری از کودکان، با بزرگ شدن، این عادت نسبتاً شایع را ترک می کنند.

استرس- معمولاً تنش های عصبی یا عصبانیت- دلیل دیگر است. برای مثال، کودک می تواند برای دادن امتحان در مدرسه، یا بروز اختلال در روند عادی زندگی (به دنیا آمدن خواهر یا برادر جدید، یا عوض شدن معلم) به طور معمول نگران شود. حتی جر و بحث کودک با والدین و خواهر و برادرها نیز آنقدر کودک را درگیر می کند که استرس زیادی به او وارد شود و فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر یا کلنچینگ فک را انجام دهد. برخی کودکان که بیش فعالی دارند، براکسیسم نیز دارند. و گاهی اوقات، کودکانی که دیگر شرایط پزشکی را دارند (از جمله (فلج مغزی) یا داروهای خاصی دریافت می کنند نیز براکسیسم دارند.

تأثیرات براکسیسم

در بسیاری از موارد، براکسیسم بدون تشخیص باقی می ماند زیرا تأثیرات سوء چندانی ندارد، در حالی که در دیگر موارد، این عادت می تواند موجب سر درد و گوش درد شود. با این حال، معمولاً به خاطر صدای ناخوشایندی که دارد، برای دیگر اعضای خانواده آزار دهنده است.

در برخی موارد، دندان قروچه های شبانه می توانند موجب ساییدگی مینای دندان ها، لب پر شدن آنها، افزایش میزان حساسیت به دما، و نیز موجب بروز دردهای شدید در ناحیه صورت و فک، از جمله بیماری ناهنجاری فکی- گیجگاهی (TMJ) شود. با این حال، اکثر کودکانی که دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهند مشکلات TMJ ندارند مگر آنکه فشردن و ساییدن خیلی زیاد اتفاق بیفتد.

تشخیص دندان قروچه

تعداد زیادی از کودکانی که دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهند حتی از آن آگاه هم نیستند، بنابراین اغلب والدین یا خواهر و برادرها به وجود آن پی می برند. برخی از علائمی که باید به آنها دقت کرد عبارتند از:

• صدای ساییدن دندان ها روی یکدیگر، وقتی کودک خواب است.
• شکایت کودک از درد فک و اطراف صورت پس از بیدار شدن از خواب.
• درد حین جویدن

اگر فکر می کنید کودک شما دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهد، او را نزد دندانپزشک ببرید تا با معاینه دندان ها، و یافتن نمونه های لب پر شدگی مینای دندان ها یا ساییدگی غیر عادی آنها، و نیز استفاده از اسپری آب و هوا روی دندان ها، به وجود حساسیت های غیر معمول دندان ها و لثه ها پی ببرد.

در صورتی که آسیب دیدگی در دندان یافت شود، دندانپزشک پرسش هایی از کودک خواهد پرسید، از جمله:

• قبل از رفتن به رختخواب چه احساسی داری؟
• در منزل یا مدرسه نگران چیزی هستی؟
• از چیزی عصبانی هستی؟
• قبل از رفتن به رختخواب معمولاً چه کار می کنی؟

معاینه به دندانپزشک کمک می کند متوجه شود آیا علت براکسیسم آناتومیک (ناصاف بودن دندان ها) است یا فیزیولوژیکال (استرس)، تا بهترین طرح درمان را برای او برنامه ریزی کند.

درمان براکسیسم

اکثر کودکان با بزرگ شدن براکسیسم را ترک می کنند، اما ترکیبی از مشاهدات والدین و معاینات دندانی می توانند کمک کنند تا زمانی که کودک این عادت را دارد، تحت کنترل و نظارت باشد.

در مواردی که فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر باعث شود کودک در ناحیه فک و صورت خود درد احساس کند یا به دندان ها آسیب وارد شود، ممکن است دندانپزشک محافظ دندان شبانه تجویز کند. محافظ های دندان شبانه که بر اساس دندان های کودک قالب گرفته می شوند، شبیه ابزارهای دندانی محافظی هستند که ورزشکاران استفاده می کنند. گرچه مدتی زمان می برد تا کودک به این ابزار عادت کند، اما به سرعت شاهد نتایج مثبت آن خواهد بود.

کمک به کودک برای ترک عادت دندان قروچه

خواه علت بروز این عادت جسمی باشد یا روحی، کودکان باید قادر باشند  قبل از رفتن به رختخواب، بتوانند براکسیسم خود را کنترل کنند، مثلاً با گرفتن دوش آب گرم، چند دقیقه گوش دادن به یک موزیک ملایم، و خواندن کتاب.

در مواردی که براکسیسم ناشی از استرس است، راجع به موضوعاتی که موجب ایجاد فشار عصبی روی کودک می شوند با او صحبت کنید و راهی برای کمک به او بیابید. مثلاً کودکی که برای نخستین بار خانواده از دور می شود، باید به او اطمینان داد که در صورت لزوم پدر و مادر همین اطراف خواهند بود.

اگر موضوع خیلی پیچیده تر است، مانند نقل مکان به یک شهر جدید، راجع به نگرانی های کودک با او حرف بزنید و سعی کنید از ترس های او بکاهید. اگر این موضوع موجب نگرانی شما شده است، با پزشک مشورت کنید.

پیشگیری از دندان قروچه

از آنجا که براکسیسم یکی از واکنش های طبیعی کودکان به روند رشد است، در اکثر موارد قابل پیشگیری نیست. با این حال، می توان براکسیسم های ناشی از استرس را کنترل کرد. بنابراین، همواره با کودک خود راجع به احساسات او گفتگو کنید و به او کمک کنید با استرس خود کنار بیاید. بردن کودک نزد دندانپزشک، برای چکاپ های معمول نیز می تواند کمک کننده باشد.