می دانیم که ارتودنسی یکی از شاخه های تخصصی دندانپزشکی است که وظیفه اصلی آن اصلاح ناهنجاری های فکی، نامرتبی دندان و بهبود هماهنگی میان اجزای دهان است. بسیاری از افراد ارتودنسی را تنها به عنوان روشی برای ردیف و مرتب کردن دندان ها می شناسند، در حالی که این درمان ارتودنسی تاثیر مستقیمی بر زیبایی چهره، سلامت لثه ها، و حتی کیفیت جویدن و تکلم دارد. تنوع در روش های ارتودنسی باعث شده که بیماران بتوانند بر اساس شرایط خاص خود، از میان انواع ارتودنسی گزینه مناسب را انتخاب کنند. در ادامه از این مقاله به طور کامل و جامع به مقایسه انواع ارتودنسی پرداخته و بهترین روش آن را بررسی کرده ایم ؛ همراه ما باشید.
براى آگاهى در مورد جوانب مختلف درمان ارتودنسى،بايستى بتوان انواع درمانهاى ارتودنسي را طبقه بندى كرد. انواع درمان های ارتودنسی به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:
- ارتودنسی پیشگیرانه
- ارتودنسی مداخله گر
- ارتودنسی اصلاحی
انواع ارتودنسی
ارتودنسی به طور کلی در دو گروه بزرگ و اصلی انواع ارتودنسی ثابت و انواع ارتودنسی متحرک تقسیم می شود. هرکدام از این دسته‌ها شامل تکنیک ها و ابزارهای گوناگونی هستند که بر اساس شدت ناهنجاری، سن بیمار و اهداف درمانی انتخاب می شوند. برای انتخاب صحیح، آگاهی از تفاوت‌و ویژگی های هر روش ضروری است.
ارتودنسی ثابت
عمدتا ارتودنسی ثابت پرکاربردترین و شناخته شده ترین شیوه درمانی است. در این روش، اجزایی مانند براکت ، سیم ها و بند ها به طور دائم روی دندان ها نصب شده و تنها توسط متخصص قابلیت برداشتن دارند.ویژگی های مهم ارتودنسی ثابت شامل دقت بالا در جا به جایی دندان ، مناسب برای ناهنجاری های شدید و پیچیده، نیازمند همکاری مداوم بیمار در رعایت بهداشت دهان می باشد .
ارتودنسی فلزی سنتی پرقدرت ترین و بادوام ترین روش می باشد که قابلیت اصلاح گسترده ترین مشکلاتت را دارد اما ظاهر دندان و لبخند بیمار را در طی درمان تحت تاثیر قرار می دهد. ارتودنسی سرامیکی ، ارتودنسی لینگوال، ارتودنسی دیمون نیز سایر روشهای انواع ارتودنسی هستند که در صورت نیاز پزشک آن را برای شما انجام میدهد.
انواع ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک بیشتر برای کیس های خفیف یا نیمه پیچیده استفاده می شود. در این روش، بیمار می تواند دستگاه را به راحتی هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن خارج کند. از این رو ویژگی های ارتودنسی متحرک شامل راحتی بیشتر در نظافت دهان و دندان
مناسب برای کودکان در حال رشد، نیازمند همکاری و انضباط بیمار در استفاده منظم خواهد بود.
انواع اصلی ارتودنسی متحرک نیز شامل پلاک های متحرک ساده ،پلاک های فانکشنال، الاینرهای شفاف خواهند بود.
بهترین نوع ارتودنسی کدام است؟
انتخاب بهترین روش به عوامل متعددی از جمله میزان و نوع ناهنجاری، سن بیمار، شرایط مالی، حساسیت به ظاهر دستگاه ارتودنسی، میزان همکاری بیمار در طول درمان وابسته است. از این رو برای برخی بیماران، ارتودنسی فلزی سنتی همچنان بهترین نوع ارتودنسی محسوب می شود، چرا که قدرت بالایی در اصلاح مشکلات پیچیده داشته و می تواند تغییرات زیادی برای فرم دهی و جا به جایی دندان ها داشته باشد.البته که معمولا که افراد بزرگسال، ممکن است الاینرهای شفاف یا ارتودنسی را برای ظاهری مخفی تر ترجیح می دهند که با نظر و تشخیص نهایی متخصص ارتودنسی قابل انجام هستند.
چگونه نوع ارتودنسی را انتخاب کنیم؟
انتخاب روش ارتودنسی میان روش های گوناگون ارتودنسی نیازمند مشاوره تخصصی با ارتودنتیست است. با این حال، توجه به نکاتی چون موارد زیر می تواند تا حدی به شما در انتخاب انواع روشهای ارتودنسی کمک کند.
● تشخیص شدت مشکلات دهان و دندانی: اگر بی نظمی دندان ها شدید است یا بیمار نیاز به کشیدن دندان دارد، ارتودنسی ثابت گزینه ای مطمئن خواهد بود. در مقابل، برای ناهنجاری های خفیف، دستگاه های متحرک یا الاینرها کارایی دارند.
● سن بیمار : کودکان و نوجوانان اغلب پاسخ بهتری از ارتودنسی متحرک یا فانکشنال خواهند گرفت چرا که فک هنوز در حال رشد هستند. اما برای بزرگسالان معمولاً روش های ثابت یا الاینرهای شفاف گزینه بهتری به شمار می رود..
● اهمیت زیبایی ظاهری: کسانی که در محیط های اجتماعی یا شغلی خاص فعالیت می کنند، اغلب به دنبال روش های نامرئی مانند سرامیکی، لینگوال یا الاینر هستند.
● هزینه درمان: تفاوت هزینه ها می تواند تعیین کننده نوع ارتودنسی باشد ، ارتودنسی فلزی معمولاً مقرون به صرفه تر است، در حالی که الاینرهای شفاف و لینگوال هزینه های بالاتری دارند.
● مدت زمان درمان: برخی روش ها مانند دیمون یا الاینرها ممکن است سرعت بیشتری در نتایج نشان دهند ، بنابراین انتخاب بر اساس بازه زمانی مورد انتظار اهمیت دارد.
ارتودنسی پیشگیرانه
همه ی دندانپزشکان و ارتودنتیست ها بر این باورند که برای نخستین مرتبه باید کودک خود را قبل از پایان 7 سالگی نزد ارتودنتیست ببرید تا دندان های او از نظر ارتودنسی مورد بررسی قرار گیرند. زیرا این سن:
- زمانی ایده آل برای بررسی رشد دندان های کودکان است؛ برخی از دندان های دائمی رشد کرده اند اما هنوز تعدادی از دندان های شیری باقی مانده اند، دوره ای که تحت عنوان دوره ی مختلط دندانی شناخته می شود؛
- رشد صورت و دندان ها هنوز ادامه دارد و بسیاری از مشکلات ارتودنسی را می توان تشخیص داد؛
- تشخیص زود هنگام و مداخله در مشکلات ارتودنسی می تواند از شدت برخی مشکلات خاص و نیاز به دوره های درمان طولانی تر، پیچیده تر و گران تر (جراحی فک، کشیدن دندان های دائم، و غیره) بکاهد؛
- ممکن است درمان ارتودنسی ضروری نباشد. در صورت نیاز، با نظارت صحیح می توان بهترین زمان آغاز درمان را مشخص نمود؛
- کودکان از نظر رشد با یکدیگر متفاوت هستند (برخی زودتر و برخی دیگر دیرتر به بلوغ می رسند) اما بر اساس تجربه، سن 7 سالگی کودک بهترین زمان برای نخستین معاینه توسط ارتودنتیست است.
در صورتی که بر اساس تشخیص متخصص ارتودنسى مشکلی وجود داشته و در حال پیشرفت باشد، می توان از یک دسته درمان های پیشگیرانه استفاده کرد تا از وخامت بیشتر این شرایط پیشگیری نمود. نکته ی اصلی در پیشگری، معاینه ی منظم توسط ارتودنتیست است. در واقع، تمرکز ارتودنسی پیشگیرانه روی حذف عواملی است که اگر درمان نشوند منجر به وخامت مال اکلوژن می شوند.
- فضای به جا مانده از افتادن زود هنگام دندان های شیری، معمولاً دندان های نیش و دندان های مولر، باید حفظ شود. حفظ فضای بین دندان ها اساساً زمانی انجام می شود که دندان های دائم تا 6 ماه آینده یا بیشتر رشد نخواهند کرد. بسته به وضعیت بالینی کودک، برای حفظ فاصله ی بین دندان ها می توان از فضا نگهدار استفاده کرد. از این طریق می توان مانع فشردگی دندان ها شد.
ارتودنسی مداخله گر (درمان هاى رشدى)
در ارتودنسی مداخله گر، درمان با استفاده از روش های قدیمی ارتودنسی زودتر از آنچه باید آغاز می شود- در سنین حدود 6 تا 10 سال. (در مقایسه، درمان ارتودنتیک استاندارد در سنین حدود 10 تا 12 سال) آغاز می شود، زمانی که اکثر دندان های دائم رشد کرده اند. بعلاوه، درمان مداخله گر ضرورتاً شامل استفاده از بریس ها (مجموعه ی براکت ها و سیم کمانی روی آنها) نمی شود: در آن از روش های دیگری استفاده می شود، از ابزارهای خاص گرفته تا تغییرات رفتاری. پس از آن، اغلب (البته نه همیشه) نیاز خواهد بود از بریس های سنتی یا دیگر ابزارها استفاده شود.
هدف ارتودنسی مداخله گر تأثیر روی رشد هر دو فک (یا دیگر ساختارهای دهانی) است به گونه ای که این کار در سال های آینده دشوار یا غیر ممکن خواهد بود. این درمان تنها زمانی مؤثر است که بدن همچنان در حال رشد باشد- به همین دلیل است که در سنین پایین آغاز می شود و در بزرگسالی کاربردی ندارد. اما اگر در زمان درست انجام شود، نتایجی در بر خواهد داشت که در سنین بالا تنها با درمان های طولانی تر و تهاجمی تر قابل دستیابی خواهند بود.
ارتودنتیست با بررسی وضعیت بیمار، ارتودنسی مداخله گر را پیشنهاد می دهد. این درمان معمولاً در موارد زیر کاربردی است:
- هدایت رشد فک برای پیشگیری از نیاز به کشیدن دندان ها: در صورتی که فک ها به اندازه ی کافی بزرگ نباشند، تا تمام دندان های دائم را در خود جای دهند، ارتودنسی مداخله گر بسیار کمک کننده خواهد بود، زیرا اگر مشکل به موقع حل نشود جای کافی برای رشد همه ی دندان های دائم وجود نخواهد داشت، در نتیجه دندان ها به صورت کج و ناصاف یا فشرده رشد خواهند کرد. وسیع کننده ی کام ابزاری است که برای افزایش عرض قوس دندانی استفاده می شود.
- تأثیر روی فعالیت های ماهیچه ای و رشد استخوان ها: هدف نهایی، تغییر شکل و نحوه ی قرار گیری استخوان های فک است. ابزارهای فانکشنال برای این منظور استفاده می شوند. گرچه این ابزارها از نظر ظاهری با یکدیگر متفاوت هستند، اما عملکرد همه ی آنها با تغییر مسیر رشد فک است که به منظور کمک به الگوی رشد خاص یا محدود کردن آن انجام می شود. در برخی موارد، استفاده از یک ابزار فانکشنال در زمان درست می تواند بیمار را از درمان های پیچیده تر مانند کشیدن دندان یا حتی جراحی های ارتودنسی (فک) بی نیاز کند. ابزارهای هربست و تويين بلاك از جمله ابزارهایی هستند که در این درمان کاربرد دارند.
- کشیدن دندان در زمان درست: گرچه همواره سعی می شود از کشیدن دندان ها اجتناب شود، گاهی اوقات ممکن است بهترین درمان ممکن باشد. به عنوان مثال، کشیدن برخی دندان های شیری خاص در زمان درست می تواند به رشد درست دندان های دائم کمک کند. مثلاً، گاهی اوقات با کشیدن به موقع یک دندان می توان از نهفته ماندن دندان های نیش پیشگیری نمود- به این معنا که ممکن است برخی دندان ها یا ساختارهای آناتومی در روند رشد آنها اختلال ایجاد کنند و مانع ظهور آنها در جای درست در بایت شوند.
ارتودنسی اصلاحی
ارتودنسی اصلاحی عبارت است از تشخیص مال اکلوژن های موجود در بزرگسالان و جابجایی کنترل شده ی دندان و سایر اجزاء آن درون استخوان فک با استفاده از فرایندهای تکنیکی خاص که هدف آنها کاهش یا حذف مشکل است. در واقع، دندانها توسط الیاف لیگامان پریودنتال درون استخوان حرکت می کند. مشکلات شایعی که با اين نوع درمان اصلاح می شوند عبارتند از:
- نامرتبى دندان ها یا وجود فاصله بین آنها در مال اکلوژن کلاس 1؛ در خصوص نامرتبى های متوسط تا شدید ممکن است نیاز باشد یک یا چند دندان کشیده شوند تا فضای کافی ایجاد شود. الگوی کشیدن دندان ها می تواند متفاوت باشد، مثلاً پرمولر اول فک بالا يا ترکیبی از پرمولرها در هر نیمه ی هر قوس دندانی. الگوی کشیدن دندان ها بر اساس عوامل مختلفی مشخص می شود که توسط ارتودنتیست در نظر گرفته می شوند.
- مال اکلوژن های کلاس 2 و 3
- بستن اپن بایت
- اصلاح دیپ بایت
- وسیع کردن قوس دندانى فک بالا به منظور اصلاح کراس بایت.
پس از ارتودنسی اصلاحی ممکن است نیاز باشد از یک سری ابزارها استفاده شود تا نتایج درمان تثبیت شوند.از جمله اين ابزارها پلاك هاى متحرك نگهدارنده مى باشد
نکته پایانی
ارتودنسی یک روش درمانی پویا ، غیر تهاجمی و بسیار موثر است . انواع روشهای ارتودنسی این اجاره را به بیمار می دهد تا بیمار بر اساس نیاز و شرایط خود بهترین انتخاب را از روند درمانی خود داشته باشند. درک دقیق تفاوت میان انواع ارتودنسی ثابت و انواع ارتودنسی متحرک، شناخت ویژگی های الاینرهای شفاف یا براکت ها و در نهایت بررسی فاکتورهایی مانند زیبایی، هزینه و مدت درمان، همگی از اصلی ترین دلایل انتخاب انواع ارتودنسی به شمار می روند.
