انواع نگهدارنده ارتودنسی (ریتینر)
پس از ماه‌ها صرف انرژی برای درمان ارتودنسی، اکنون که براکت را از دهان خارج می‌کنید مسلماً دوست ندارید نتایج تمام زحماتتان از بین برود. اما متأسفانه عواملی مانند افزایش سن، عادات نامناسب دهانی) مانند فشار دادن زبان به دندان‌های جلویی(،دندان قروچه، تنفس از راه دهان و همچنین عدم تثبیت دندانها در موقعیت جدید باعث میشود به مرور زمان پس از پایان درمان ارتودنسی دندانها به موقعیت قبلی باز گردند. به همین منظور برای جلوگیری از این اتفاق، از وسیله ای به نام نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر استفاده میشود. نگهدارندة ارتودنسی انواع مختلفی دارد که ارتودنتیست با توجه به شرایط شما نوع مناسب آن را پیشنهاد میکند.
انواع نگهدارنده ارتودنسی
به طور کلی دو نوع نگهدارنده ارتودنسی وجود دارد که عبارتند از ثابت و غیر ثابت (متحرک).
-
نگهدارندة ارتودنسی ثابت
نگهدارندة ارتودنسی ثابت شامل یک سیم کمانی است که در سطح پشتی دندانها چسبانده میشود. این وسیله ثابت است به این معنی که نمی‌توانید آن را از دهان خارج کنید. از آنجایی که این وسیله ارتودنسی در سطح پشتی دندانها قرار می‌گیرد به آن سیم پشت دندانی نیز گفته میشود. این نوع نگهدارنده معمولا” در فک پایین به کار می رود.
مزیتهای نگهدارنده ثابت
1- از آنجایی که این نگهدارنده ارتودنسی ثابت است، نتایج درمان به تعهد و پایبندی بیمار به استفاده از آن بستگی ندارد. بنابراین چه بخواهید چه نخواهید ریتینر کار خود را انجام می‌دهد. این وسیله به خصوص در افرادی که نظم و برنامه ریزی برایشان مشکل است بسیار مفید می‌باشد.
2- توصیه میشود بیمارانی که درمان ارتودنسی را در نوجوانی پشت سر گذاشتند، از نگهدارنده ثابت تا هر زمانی که می‌توانند، استفاده کنند چرا که رشد فک تا اوایل دهه 20 زندگی ادامه پیدا میکند. در صورتی که نگهدارنده به صورت پیوسته و یا به مدت طولانی استفاده نشود ممکن است نتایج درمان به مخاطره بیفتد. پس از این که به مدت طولانی از ریتینر ثابت استفاده کردید می‌توانید آن را با ریتینر غیر ثابت جایگزین کنید.
3- ریتینر ثابت به سطح پشتی دندانها چسبانده میشود بنابراین اصلاً در معرض دید قرار ندارد و کسی متوجه آن نمی‌شود. این موضوع برای بسیاری از بیماران که به زیبایی دندانها و لبخند اهمیت زیادی می‌دهند مزیت مهمی محسوب میشود.
4- ریتینر ثابت خللی در گفتار و تکلم ایجاد نمی‌کند.
معایب نگهدارنده ثابت
1- نگهدارندة ثابت همانند هر وسیله ثابت ارتودنسی دیگر ممکن است آسیب دیده و خراب شود. ممکن است سیم در ذرات غذا گیر کرده و یا پس از مدتی مستهلک شده و خم شده یا بشکند. گاهی اوقات نیز ممکن است سیم از دندانها جدا شود. گاهی اوقات ممکن است متوجه نشوید سیم ریتینر از یک یا چند دندانتان جدا شده است، تا زمانی که دندانها شروع به حرکت کرده و به سمت موقعیت پیشین باز می‌گردند. بنابراین چکاپهای منظم دندانپزشکی برای اطمینان یافتن از موقعیت درست ریتینر اهمیت زیادی دارد.
2- تجمع جرم و رسوب در دندانها
از آنجایی که سیم نگهدارنده به سطح دندانها چسبانده شده است، محل مناسبی برای تجمع پلاک و جرم و رسوب فراهم میکند بنابراین در صورتی که سطح دندان را به خوبی تمیز نکنید تجمع جرم در اطراف این نوع نگهدارنده را تجربه می‌نمایید. با این حال از آنجایی که دسترسی مسواک به این ناحیه بسیار راحت است می‌توانید با اندکی توجه بیشتر جلوی چنین مشکلی را بگیرید.
3- اگر چه به طور کلی هیچ مدت زمان مشخصی برای استفاده از نگهدارنده ثابت تعیین نمی‌شود اما در واقع این نگهدارنده مادام العمر نیست. برخی از بیماران دو یا سه سال و برخی ممکن است بیش از 20 سال از آن استفاده کنند. تحقیقات نشان داده است در اکثر موارد هیچ مشکلی در استفاده بلند مدت از نگهدارنده ثابت ارتودنسی ایجاد نمی‌شود.
-
نگهدارندة غیر ثابت یا متحرک
الف- هالی
نگهدارندة هالی یک وسیله ارتودنسی غیر ثابت اختصاصی برای فک بالا است اما برای فک پایین نیز ساخته میشود. این وسیله از یک بدنه پلاستیکی و ضمایم قلاب مانند فلزی تشکیل شده است. طراحی این وسیله ارتودنسی به گونه ای است که می‌توان به کمک آن اصلاحات جزیی در وضعیت دندان‌های جلو انجام داد. هالی سابقه طولانی در ارتودنسی دارد و کارایی آن ثابت شده است.
مزیتهای نگهدارنده هالی
1- این وسیله ارتودنسی قابل تنظیم است به این معنی که می‌توان از آن برای صاف و همراستا کردن دندانها در موارد خفیف استفاده کرد. همچنین در صورتی که به خوبی از ریتینر استفاده نکرده باشید و دندانها اندکی به موقعیت سابق بازگشته باشند با کمک این وسیله می‌توان آنها را به موقعیت مطلوب بازگرداند.
2- از نظر مقاومت و استحکام به نظر می‌رسد بهتر از نگهدارندة غیر ثابت اسیکس است.
3- در صورتی که این وسیله آسیب ببیند می‌توان آن را ترمیم نمود و در بسیاری شرایط نیازی نیست تعویض شود.
4- بیمار میتواند وسیله را از دهان خارج کند. بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند هر زمانی که می‌خواهند وسیله ارتودنسی را از دهان در بیاورند، بنابراین این وسیله برای این افراد مناسب‌تر است.
5- رعایت بهداشت دهان آسان‌تر است چرا که نگهدارنده و از دهان خارج کرده و به راحتی طبق روال معمول دندانها را مسواک می‌کنید.
6- محدودیتی در رژیم غذایی ایجاد نمی‌شود چرا که هنگام غذا خوردن وسیله دهانی را خارج می‌کنید.
معایب نگهدارنده هالی
1- از آنجایی که ثابت نیست، نتایج درمان بستگی زیادی به پایبندی بیمار به دستورات ارتودنتیست دارد.
2- این وسیله ارتودنسی یک سیم فلزی دارد که در سطج جلویی دندان‌های جلویی قرار می‌گیرد بنابراین در معرض دید قرار دارد.
3- ضخامت بدنه پلاستیکی این ریتینر به خصوص در پشت دندان‌های جلویی ممکن است در گفتار و تلفظ اشکال ایجاد نماید.
ب- اسیکس
اسیکس در واقع یک تری شفاف است که دندانها را احاطه میکند. جنس آن کاملاً از پلاستیک بوده و هیچ بخش فلزی ندارد (مشابه اینویزالاین).
مزیتهای نگهدارنده اسیکس
1- شفاف است و بنابراین تقریباً نامرئی محسوب میشود.
2- بیمار میتواند هر زمانی که میخواهد آن را از دهان در بیاورد.
3- رعایت بهداشت دهان آسان‌تر است چرا که نگهدارنده را از دهان خارج کرده و به راحتی طبق روال معمول دندانها را مسواک می‌کنید.
4- محدودیتی در رژیم غذایی ایجاد نمی‌شود چرا که هنگام غذا خوردن وسیله دهانی را خارج می‌کنید.
معایب نگهدارنده اسیکس
1- از آنجایی که این وسیله ثابت نیست، نتایج درمان بستگی زیادی به پایبندی بیمار به دستورات ارتودنتیست دارد.
2- اسیکس از پلاستیک شفاف ساخته شود و در صورتی که به خوبی آن را تمیز نکنید، دچار تغییر رنگ و لکه میشود.
3- قابل تنظیم نیست بنابراین برخلاف هالی، نمی‌توان از آن برای اصلاح مشکلات جزئی دندانها استفاده کرد.
4- اسیکس ممکن است دچار پارگی، سوراخ یا ترک خوردگی شده و یا بشکند. این وسیله ارتودنسی را نمی‌توان ترمیم کرد بلکه در صورت بروز اشکال باید تعویض شود. به خصوص در صورتی که در معرض حرارت قرار بگیرد یا خشک شود ممکن است تاب برداشته یا خراب شود.
در نهایت بایستی عنوان شود که این نوع نگهدارنده جنبه مصرفی دارد و هرچند وقت یکبار بایستی مجددا” ساخته شود.