انکیلوز دندان
انکیلوز دندان (Tooth Ankylosis) چیست؟
انکیلوز دندان یکی از ناهنجاریهای رشد دندان است که به جوش خوردن سطح ریشه‌ی دندان به استخوان آلوئولار پیرامون خود اصلاق می‌گردد که در این صورت الیاف لیگامان پریودنتال حذف می‌شود. این اتفاق ممکن است در طی بیرون آمدن دندان، یا قبل یا بعد از ظاهر شدن دندان در حفره‌ی دهان اتفاق بیافتد. این اتفاق احتمالا دندانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که پس از کنده شدن مجددا کاشته شده است یا دندانی که به شدت فرو رفته است.
انکیلوز دندان یکی از بیماری‌های نادر است. انکیلوز دندانهای دائمی 10 مرتبه کمتر از انکیلوز دندانهای شیری شایع است. احتمال بروز انکیلوز در مولرهای (دندانهای آسیای بزرگ) شیری فک پایین 10 مرتبه بیشتر از سایر دندانها است. مولر اول شیری فک پایین بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این میزان به این علت است که مولرهای اول شیری فک پایین زودتر تحت تاثیر مشكلات رويشى قرار می‌گیرند و در نتیجه سطح دندان پایین‌تر از سطحی قرار گیرد که نیاز است با سطح دندان مقابل جفت شود .
در مواردى مولرهای دوم شیری فک پایین، پایین‌تر از سطحی قرار می‌گیرند تا با دندان مقابل جفت شوند و از سوی دیگر دندان دائمی جایگزین آنها با تاخیر بیشتری بیرون می‌آید. انکیلوز مولرهای شیری فک بالا زودتر از مولرهای شیری فک پایین اتفاق می‌افتد و معمولا پیش آگهی‌های بدتری دارد.
روند انکیلوز دندان
انکیلوز می‌تواند منجر به تخریب موضعی الیاف لیگامان پریودنتال شود. نتیجه‌ی آسیب به داخلی‌ترین لایه‌ی الیاف لیگامان پریودنتال و احتمالا سمنتوم می‌تواند تحلیل خارجی این بافت باشد. فرایند بهبود و درمان از استخوان آلوئولار مجاور آغاز می‌شود که منجر به انکیلوز دندان می‌شود.
علل انکیلوز دندان
انکیلوز دندان می‌تواند در پی تغییرات متابولیک موضعی رخ دهد. این علل عبارتند از آسیب، مانند صدمات منجر به لق شدن دندان، کاشت مجدد دندانی که از درون حفره خارج شده است، کمبود رشد استخوان آلوئولار، فشار غیرعادی به بافت نرم، عفونت پری آپیکال، حساسیت به دما یا مواد شیمیایی و فرایندهای جراحی قبلی. بیشترین صدمات به دندان در سنین 6 تا 12 سال رخ می‌دهند .وقتی در بیماران خردسال دندانی آسیب می‌بیند، آن دندان نمی‌تواند طی رشد عمودی صورت، همزمان با فرایند رشد استخوان آلوئولار بیرون بیاید که منجر به فرو رفتن و کوتاه شدن دندان همراه با نارسایی در روند رشد آلوئولار می‌شود. میزان کوتاه شدن دندان به نسبت میزان رشد صورت می‌باشد.
در بیمارانی که فرایند رشد آنها تکمیل شده است، انکیلوز بیشتر حین فرایند ترمیم دندانی اتفاق می‌افتد که پس از بیرون آمدن از درون حفره‌ی خود مجددا کاشته می‌شود. دندانی که مجددا کاشته شده است کوتاه باقی می‌ماند و رشد آن با رشد سایر بخش‌ها پیش نمی‌رود زیرا به علت جوش خوردن به استخوان آلوئولار نمی‌تواند طی فرایند باقی مانده از رشد عمودی آلوئولار حرکت کند. زمان اضافی برای رشد آلوئولار عاملی است که پیش‌آگهی‌های دندانی که مجددا کاشته شده است را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به این معنا که، کاشت فوری می‌تواند نتایج منفی حاصل از تحلیل الیاف لیگامان پریودنتال را کاهش می‌دهد. تحلیل التهابی همراه با تداوم عفونت‌های باکتریایی بافت پالپ از دست رفته در دندانی که مجددا کاشته شده است یا به شدت فرو رفته است می‌تواند توسط درمان پالپکتومی و پس از آن، پر کردن کانال ریشه با کلسیم هیدروکسید متوقف شود. با این حال، علیرغم توانایی درمان تحلیل التهابی، توقف آن می‌تواند تحلیل جایگزین را افزایش دهد.
میزان زیادی از انکیلوزهای دندان با وجود لیگاچور فلزی ضد زنگ در خط طوق دندان (خط اتصال تاج و ریشه‌ی دندان) و در جایی اتفاق می‌افتند که سیم قرار گرفته است. چنین تصور می‌شود که این راه کمتر از سایر روش‌ها برای ایجاد اتصال و چسبندگی برای اعمال نیروهای ارتودنسی مطلوب است؛ زیرا ممکن است برای الیاف لیگامان حساسیت زا و آزار دهنده باشد و منتج به بروز آسیب یا انکیلوز شود.
پیامدها و مشکلات ناشی از انکیلوز دندان
رشد و بیرون آمدن دندان فرایندی پیوسته است که با تماس آن با دندان مخالف متوقف نمی‌شود. این فرایند، عدم تکمیل رشد فک در سنین پایین و ساییدگی دندان در سنین بالا را جبران می‌کند. مولر اول دائمی پس از رسیدن به سطح اکلوزال تقریبا 1 سانتی‌متر دیگر نیز رشد می‌کند و همچنان عمل می‌کند. یکی از پیامدهای منفی قرار گرفتن آن پایین‌تر از سطح معمول آن است، که در نتیجه‌ی توقف رشد موضعی استخوان آلوئولار پیرامون آن رخ می‌دهد که به رشد و توسعه‌ی پیوسته‌ی اسکلت بدن مربوط می‌شود. پیامدهای آن عبارتند از مشکلات نازیبایی دندان و لثه و دیگر مشکلات آتی مربوط به تجدید قوا برای جایگزینی دندان دائمی.
وجود دندانی که انکیلوز شده است ممکن است فرایند رشد و توسعه‌ی دندانهای دائمی را پیچیده نماید. تاخیر در افتادن دندان شیری می‌تواند مسیرهای رشد دندانهای فک مخالف یا دندانهای مجاور را منحرف سازد. رویش کم ، انحراف از مسیر رشد، یا نهفتگی دندان جایگزین نیز ممکن است اتفاق بیافتد. از دست رفتن موضعی یا کلی طول قوس مورد نیاز، کج شدن دندان مجاور روی دندان انکیلوز شده، یا رویش زیادی دندان مخالف نیز ممکن است رخ دهد. افزایش احتمال پوسیدگی و بیماری‌های پریودنتال در دندانهای مجاور و نیز کوتاه شدن دندان نیز ممکن است از جمله عوارض انکیلوز دندان باشند.
با این حال، قرار گرفتن سطح دندان پایین‌تر از سطح معمول خود و نیز انکیلوز از جمله عوامل خطرزای تحلیل استخوان در آینده نیستند. مطالعات سفالومتریک و اکلوزال حاکی از آن است که با بروز انکیلوز دندان، احتمال کراس بایت و آپلازی (فقدان عضو به علت اختلال در رشد آن در زمان جنینی) دندانی را بالا می‌برد. بعلاوه ممکن است منجر به بروز اپن بایت خلفی شود که می‌تواند گزیدن زبان را در پی داشته باشد. دندان مخالف تا رسیدن به سطح تماس با دندانی که کوتاه شده و زیر سطح اکلوزال است، به رشد خود ادامه می‌دهد. تمام این موارد می‌تواند منجر به بروز مال اکلوژن شود.
