مواجهه با اورژانس های ارتودنسی

در حین درمان ارتودنسی ممکن است مشکلات و موارد پیش بینی نشده ای رخ دهد که از آنها با نام فوریت ها یا موارد اورژانس یاد میشود. شاید استفاده از لفظ اورژانس در اکثر موارد کاربرد چندانی نداشته باشد چرا که بسیاری از این موارد می تواند توسط خود فرد برطرف شود.در واقعیت امر می توان گفت که خوشبختانه در ارتودنسی مشکلی وجود ندارد که حیات فرد را به مخاطره بیندازد و لفظ اورژانس در این مقاله به مشکلاتی اطلاق می شود که حل نکردن آنها برای فرد ناراحتی ایجاد کرده باشد.

حساسیت دندانها

در حین فرایند درمان، بر اثر فشار مداومی که به دندانها وارد میشود دندانها شروع به حرکت میکنند همین امر ممکن است موجب افزایش حساسیت و همچنین درد در دندانها در چندین روز بعدی شود. بنا بر تحقیقات صورت گرفته، بیش ترین میزان حساسیت دندانها 24 ساعت بعد از تنظیم بریس ها (وسایل ارتودنسی) می باشد.برای کاهش این درد و حساسیت ،میتوان از داروهای زیر استفاده کرد:

استامینوفن 500 mg که موثرترین راه برای کاهش درد دندانها میباشد.میتوان یک روز قبل از مراجعه به متخصص ارتودنسی استفاده از آنرا آغاز و در صورت ادامه درد و حساسیت ،تا 5-3 روز دیگر به استفاده از آن ادامه داد. بهتر است استفاده از آن بیشتر از 7 روز نشود چرا که میتواند موجب تحمیل فشارمضاعف به کبد شود.کودکان بالای 12 سال و بزرگسالان میتوانند هر 4 ساعت یکبار 2 قرص استفاده کنند.برای دردهای خفیفتر میتوان از ایبوپروفن 200 mg استفاده کرد که نحوه استفاده از ان همانند استامینوفن میباشد.بنا بر تحقیقات صورت گرفته استفاده طولانی مدت از ایبوپروفن میتواند باعث  کاهش حرکت دندانها شود و از این طریق بر روند درمان تاثیر منفی بگذارد از این رو استفاده از آن نیزبه مدت بیشتر از 7 روز توصیه نمیگردد.

آزردگی لب و گونه

قسمتهای گوناگون بریس ها و ابزارهای ارتودنسی میتوانند موجب آزردگی بافت نرم لبها و گونه ها خصوصا در آغاز فرایند درمان شوند.متخصص ارتودنسی،واکس (موم)هایی مخصوص در اختیار بیماران قرار می دهد که میتوان آنرا بر روی قسمتهایی از بریس ها که موجب آسیب به مخاط دهان شده اند قرار داد.یکی ازشایع ترین علل این آزردگی اضافات آرچوایر (سیم) ها هستند. هنگامی که فضاهای بین دندانی در حال بسته شدن هستند، دندانها به یکدیگر نزدیک میشوند و اضافات سیم ها در پشت فضای آخرین دندان مولار بیرون زده و زخمهایی را در گونه و لثه ایجاد میکند که میتوان با استفاده از موم ارتودنسی آنرا پوشاند. در واقع موم ارتودنسی که در این حالت در انتهای آزاردهنده سیم قرار می گیرد،با خاصیت التیام بخشی خود آزردگی بافت نرم را برطرف می کند.اگر میزان این بیرون زدگی سیم از انتهای آخرین براکت ارتودنسی خیلی زیاد باشد، بایستی برای کوتاه کردن آن به متخصص ارتودنسی مربوطه مراجعه کنید.

شل شدن و شکستن ابزار ارتودنسی

در حین فرایند درمان، archwireها, bracketها و bandها ممکن است بشکنند یا شل شوند. در مورد بیرون زدگی یا شکستگی قسمتی از archwire ،میتوان با تکه ای موم آنرا پوشاند ویا با استفاده از پاک کن انتهای مداد آنرا از محل آزردگی دور یا خم کرد. اگر این دو روش در بهبود وضعیت موثر نبودند میتوان با کمک یک ناخنگیر که در الکل استریل شده آن قسمت از سیم جدا شده را قطع کرد.

در مورد براکت ها نیز وضعیت تقریبا همین گونه است. براکتها ممکن است بر اثر خوردن غذاهای سفت و سخت شل شوند یا بشکنند .اگر این حالت با درد و ناراحتی  همراه باشد  باید به متخصص ارتودنسی  مراجعه کرد. براکتهای شل شده عموما به وسیله لیگاچور ها به سیم ارتودنسی متصل باقی میمانند که به جلوگیری از بلعیدن ناخواسته آنها کمک میکند.در صورتی که براکت به صورت نصفه و نیمه به سیم متصل باشد ،می توان با استفاده از موم مخصوص ارتودنسی آنرا در جای خود ثابت نگه داشت، اما اگر به طور کامل از سیم جدا شود میتوان با استفاده از ناخنگیر قطعه سیم مربوط به آنرا چید.

همچنین دندانهای همین براکتها نیز ممکن است از مجموعه خارج شوند .این امر در کوتاه مدت (2 روز تا 2 هفته) نمیتواند باعث ایجاد مشکلاتی جدی شود اما ادامه این روند میتواند موجب حرکت جدی دندانها در مسیری ناخواسته شود. در این صورت دندان مذکور باید مجددا به موقعیت قبلی بازگردانده شود که همین امر موجب طولانی شدن روند درمان خواهد شد.

در تصاویر زیر دندان مرکزی فک پایین را میبینید که بعد از گذشت 2 هفته به طور مشخصی از مسیر اصلی خود منحرف شده وبرای بازگرداندن آن به مسیر اصلی چندین هفته زمان نیاز خواهد بود. در تصویر B همین موضوع برای مرکزی فک بالا رخ داده است.

در صورت وارد شده آسیب جدی به دندانها مانند جا به جایی یا شکستگی آنها بر اثر ضربات ناگهانی ،باید فورا به متخصص ارتودنسی مراجعه نمود که به مواردی از آن اشاره میکنیم. در تصویر زیر بیمار تحت درمان ارتودنسی را میبینید. بعد از وارد شدن ضربه ای محکم به صورت, دندان نیش چپ فک بالا تقریبا به طور کامل از استخوان خارج شده و تنها سیم مانع خروج کامل آن شده است و بیمار قادر به بستن دهان خود نیست.بعد از مراجعه اورژانسی, سیم های اطراف دندان جدا شده, دندان به جای قبلی خود برگشته و بعد از طی دوره بهبودی روند درمان از سر گرفته شده است. در صورتی که  بیمار به طور اورژانسی مراجعه نمیکرد امکان از دست دادن دندان نیش وجود داشت.

در این تصویر نوجوانی را پس از پایان دوره درمان میبینیم. در یک حادثه شدید در بازی اسکی، دندان لترال فک بالا به طور کامل به داخل استخوان فرورفته که پس از انجام عمل جراحی ،نیاز به ارتودنسی مجدد برای بازگشت دندان به موقعیت صحیح خود دارد.

بطور کلی حوادث ارتودنسی بیش از آنچه ناراحتی فرد را ایجاد کنند، موجب عقب افتادن روال درمانی و افزایش طول دوره درمان ارتودنسی می شوند. کنده شدن براکت ارتودنسی موجب می شود متخصص ارتودنسی مربوطه نتواند براکت مورد نظر را دقیقا” سرجای خود بچسباند و همین موضوع موجب خواهد شد مشکلاتی در مسیر درمان پیش بیاید.