برفک دهان؛ علل و درمان های آن

بسیاری از والدین چیزهایی در مورد برفک دهانی می دانند زیرا یک شرایط عادی در نوزادان و کودکان خردسال است. با این حال، شرایطی نیست که تنها کودکان را درگیر کند، و می تواند نشان دهنده یک مشکل بنیادی در افراد بزرگسال باشد. به خواندن این مقاله ادامه دهید تا از تمام چیزهایی که باید در مورد برفک دهانی بدانید، نحوه درمان آن، و حتی نکاتی برای پیشگیری از بروز آن اطلاع پیدا کنید.

برفک دهان چیست؟

برفک دهان نوعی عفونت قارچی است که به دلیل انباشته شدن برخی گونه های خاص قارچ ها، کاندیدیا آلبیکانز داخل دهان بروز پیدا می کند. این بیماری عموماً تحت عنوان برفک دهان شناخته می شود، اما ممکن است با آن را تحت اصطلاحاتی مانند کاندیدیازیس حفره حلقی oropharyngeal candidiasis یا کاندیدیازیس دهانی oral candidiasis نیز برخورد کرده باشید.

علل بروز برفک دهانی

برفک دهان اساساً زمانی بروز پیدا می کند که کاندیدیا آلبیکانز، نوعی قارچ که به طور طبیعی در مقادیر اندک داخل دهان وجود دارد و با باکتری های مفید داخل بدن در تعادل باقی می مانند، بیش از حد رشد می کند. برفک دهانی معمولاً در افرادی که بدن سالم و سیستم ایمنی قوی دارند بروز پیدا نمی کند، زیرا سیستم ایمنی بدن با باکتری های مهاجم و قارچ ها مقابله می کند. با این حال، وقتی سیستم ایمنی بدن شما نتواند عناصر بد را از بین ببرد، قارچ ها تکثیر می شوند و به عفونت تبدیل می شوند.

خشکی دهان، قند خون و بزاق بالا، استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها یا کورتیکو استروئیدها می تواند تعادل طبیعی باکتری های دوستدار بدن را به هم بریزد و دیگر قادر به مقابله با عفونت های قارچی نخواهد بود. این رشد بیش از حد کاندیدیا منجر به بروز برفک دهان می شود.

علائم و نشانه های برفک دهانی

شما ممکن است در مراحل ابتدایی متوجه وجود برفک دهانی نشوید. مقداری زمان می برد، اما در نهایت برفک دهانی خود را با یک دسته علائم و نشانه های قابل توجه نشان می دهد.

• لکه های سفید رنگ که روی زبان و داخل دهان از جمله روی لثه ها و داخل گونه ها ظاهر می شوند.
• ظاهر شدن برجستگی های برآمده داخل دهان که تا حدودی شبیه پنیر کاتیج هستند.
• ناراحتی، معمولاً احساس سوزش ، می تواند باعث شود غذا خوردن و حرف زدن دشوار شود.
• در صورت خاراندن یا خراشیدن خونریزی های جزئی ممکن است اتفاق بیفتد.
• قرمزی و ترک خوردگی ممکن است در گوشه های دهان اتفاق بیفتد.
• ممکن است متوجه از دست دادن حس چشایی خود شوید.
• برخی افراد احساس کتان مانندی را داخل دهان خود تجربه می کنند.
• اگر از پروتزهای مصنوعی استفاده می کنید، ممکن است دچار قرمزی، تحریک پذیری، و درد شوید.
• بوی بد دهان یا هالیتوزیس.
• سوزش و حساسیت به غذاهای اسیدی و ادویه دار.
• وجود مزه بد داخل دهان.

برای زنانی که به تازگی مادر شده اند و از سینه به نوزاد خود شیر می دهند، مهم است از علائم این بیماری در نوزادان آگاهی داشته باشند. ممکن است داخل دهان کودک خود لکه های سفید رنگی را مشاهده کنید و هنگام تغذیه در چفت شدن دهان نوزاد با سینه خود دچار مشکل شوید. علاوه بر این، احتمال انتقال برفک دهانی از نوزاد مبتلا به مادر نیز وجود دارد.

مشکلات ناشی از برفک دهانی

به طور طبیعی، برفک دهانی با درمان مناسب از بین می رود. با این حال، در برخی موارد، اگر سیستم ایمنی بدن شما خیلی ضعیف باشد، مشکلاتی می توانند بروز پیدا کنند. قارچ ها می توانند از طریق جریان خون به سراسر بدن منتشر شوند و اندام های بدن را تحت تأثیر قرار دهند.

هنگامی که برفک دهانی به دیگر اندام های بدن منتشر می شود، به برفک مهاجم یا سیستمیک تبدیل می شود، که می تواند منجر به بروز شوک سپتیک شود. البته این شرایط بسیار نادر است، و هر ساله میلیون ها نفر را در سراسر دنیا تحت تأثیر قرار می دهد.

چه کسانی در معرض خطر ناشی از برفک دهانی قرار دارند؟

برفک دهانی بسیار شایع است، اما ارزیابی آمارهای واقعی دشوار است زیرا این شرایط در سطح ملی مورد بررسی قرار نگرفته است. با این حال، برخی عوامل دیگر وجود دارند که می توانند افراد را در معرض خطر ابتلا به برفک دهان قرار دهند.

• ضعف سیستم ایمنی بدن علت اصلی خطر بروز برفک دهانی است، که توضیح می دهد چرا برفک دهانی شایع ترین عارضه بین نوزادان و افراد بزرگسال است. با این حال، برخی موقعیت های وجود دارند که می توانند شما را در معرض خطر قرار دهند، مانند پیوند عضو یا سرطان.
• افراد مبتلا به آسم و بیماری های انسدادی مزمن ریوی (COPD)، نشان داده شده است که استفاده از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی خطر ابتلا به برفک دهان را در فرد افزایش می دهد.
• دیابت درمان نشده یا دیابتی که به خوبی تحت کنترل نیست و موجب بالا رفتن مقدار قند موجود در بزاق دهان می شود، که محیطی عالی برای کاندیدیا بوجود می آورد.
• عفونت های قارچ واژن می توانند در سراسر بدن شما منتشر شوند و منجر به بروز برفک دهانی شوند.
• برخی داروها، مانند کورتیکواستروئیدها و آنتی بیوتیک ها، می توانند به اندازه کافی شیمی بدن شما را تخریب کنند تا مسیر را برای برفک دهان باز کنند.
• دیگر شرایط دهانی مانند استفاده از پروتزهای مصنوعی می توانند خطر بروز برفک دهان را در افراد افزایش دهند.
• زنان باردار، زنانی که از قرص های خوراکی جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، و افرادی که خشکی مداوم دهان را تجربه می کنند (در نتیجه شرایط سیستمیک یا داروهایی مانند ضد افسردگی ها) بیشتر احتمال دارد که دچار این بیماری شوند.
• افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر گسترش برفک دهان هستند.

آیا برفک دهانی واگیر دار است؟

از آنجا که برفک دهانی در نتیجه قارچ ها بروز پیدا می کند، شما می توانید آن را به افراد دیگر نیز منتقل کنید. امکان انتقال برفک دهانی از راه بوسه هم وجود دارد. بعلاوه، نوزادان می توانند برفک دهانی را هنگام شیر خوردن از سینه مادر به او منتقل کنند.

برفک دهانی چگونه شناسایی می شود؟

تنها یک پزشک متخصص یا دندانپزشک می تواند به صورت مؤثر برفک دهان را شناسایی نماید، بنابراین مهم است در صورتی که به وجود آن مشکوک هستید باید به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این، برای تأیید تشخیص ممکن است نمونه برداری انجام شود.

درمان های برفک دهانی

در صورتی که پزشک معالج شما تأیید کند که شما برفک دهانی دارید، عموماً برای شما دارو تجویز خواهد کرد. با این حال، برخی راهکارهای خانگی وجود دارند که می توانند به درمان برخی علائم و نشانه ها و پیشگیری از بروز مجدد کمک می کنند.

درمان دارویی

پنج نوع اصلی از داروها وجود دارند که عموماً برای درمان برفک دهانی استفاده می شوند. آنها در اشکال مختلفی وجود دارند که پیدا کردن راهکار برای افراد در تمام سنین را راحت تر می کنند.

• فلوکونازولFluconazole یک داروی ضد قارچ خوراکی است.
• کلوتریمازولClotrimazole یکی دیگر از داروهای ضد قارچ است که به شکل قرص زیر زبانی وجود دارد.
• نیستاتینNystatin نوعی دهانشویه است که اغلب برای نوزادان تجویز می شود زیرا می تواند با استفاده از سواب (سمبه مویی) داخل دهان آنها زده شود.
• ایتراکونازولItraconazole داروی ضد قارچ خوراکی دیگری است که زمانی تجویز می شود که برفک دهانی به دیگر اشکال دارویی پاسخ نمی دهد.
• وقتی برفک دهانی به هر درمان دیگری مقاوم باقی می ماند، پزشکان آمفوتریسین بی Amphotericin B تجویز می کند.

درمان معمولاً برفک دهانی را ظرف چند هفته از بین می برد. در صورت بازگشت برفک دهانی، اغلب نشانه وجود یک شرایط زمینه ای یا موقعیتی است که نیاز به درمان یا حل شدن مسئله دارد.

راهکارهای خانگی برفک دهانی

برخی گام هایی وجود دارند که می توانند در منزل برداشته شوند که به درمان و احتمال به پیشگیری از بروز مجدد برفک دهانی کمک می کنند. مراقبت های روتین دهانی مناسب بهحفظ تعادل داخل دهان شما کمک می کنند، بنابراین، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه مهم ترین کاری است که شما می توانید انجام دهید.

اگر برفک دهانی دارید، برخی دهانشویه های مؤثر خانگی وجود دارند که می توانند علائم را تخفیف دهند.

• دهان خود را با آب و نمک شستشو دهید.
• محلولی از آب و جوش شیرین تهیه کنید و پس از شستشوی خوب دهان با آن دهان خود را با آب آبکشی کنید.
• آبلیمو را با آب رقیق کنید و اطراف دهان را با آن شستشو دهید.
• ترکیب آب و سرکه سیب را نیز امتحان کنید.
• ماست شیرین نشده بخورید زیرا به متعادل کردن میزان باکتری های داخل دهان شما کمک می کند.

برفک دهان در نوزادان

برفک دهان در نوزادان شایع است زیرا هنوز سیستم ایمنی بدن آنها به اندازه کافی قوی نشده است. علاوه بر این، آنها ممکن است حین تولد عفونت را از مادر خود دریافت کرده باشند.

برای نوزادان، برفک دهانی می تواند به شکل نقاط سفید یا زرد رنگ روی سطوح داخل گونه ها، روی زبان، لثه ها، لب ها، و حتی لوزه ها ظاهر شود. آنها ممکن است با سایش یا خراش برجستگی ها و پوست ترک خورده در گوشه های دهان خونریزی جزئی را تجربه کنند. اغلب، نوزادانی که برفک دهانی دارند بد خلق هستند و از شیر خوردن امتناع می کنند (زیرا این کار زخم های آنها را تحریک می کند).

برفک دهان و شیردهی

زنانی که به تازگی مادر شده اند، نیاز است توجه زیادی به نوزاد خود از نظر وجود علائم و نشانه های برفک دهانی داشته باشند. نوزادان می توانند برفک دهان را طی شیر خوردن به سینه مادر خود منتقل کنند که می تواند دردناک باشد. دیگر علائم و نشانه های عفونت قارچ روی سینه و نوک سینه مادر عبارتند از:

• درد در سینه، که در طول شیردهی و بلافاصله پس از آن بدتر نیز می شود.
• احساس سوزش یا خارش اطراف نوک سینه.
• لکه های سفید یا براق در نوک سینه و اطراف آن.
• پوسته پوسته شدن پوست سینه و اطراف نوک آن.

در صورتی که متوجه هر یک از این علائم شدید، مهم است بلافاصله با پزشک مشورت داشته باشید. لازم است شما و کودک شما درمان شوید و هر چیزی که وارد دهان نوزاد می شود باید استریل شود.

برفک دهان در افراد بزرگسال

برفک دهان در نوزادان کاملاً شایع است، اما این اتفاق می تواند در افراد بزرگسال نیز رخ دهد، مخصوصاً در طول سال های بعد. با این حال، هر فرد بزرگسالی که سیستم ایمنی بدن او مشکل داشته باشد یا از بیماری های خاصی رنج ببرد، می تواند دچار برفک دهانی شود. به طور عادی، در افراد بزرگسال سالم که سیستم ایمنی قوی دارند برفک دهانی با درمان برطرف می شود و هیچ مشکل پیچیده دیگری وجود ندارد.

پیشگیری از بروز برفک دهان

پیشگیری از بروز برفک دهان با مراقبت های درست و مناسب دهانی امکان پذیر است. برداشتن چند گام اضافی می تواند سیستم ایمنی بدن شما را نیز تقویت کند.

• رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید، برنامه خواب خوبی را دنبال کنید، و برای حفظ عملکرد سیستم ایمنی بدن خود ورزش کنید.
• اگر از پروتزهای مصنوعی استفاده می کنید، در مورد پاکسازی روزانه آنها دقیق باشید، و مطمئن شوید به خوبی روی لثه های شما قرار می گیرند، و حتماً قبل از رفتن به رختخواب آنها را از دهان خارج کنید.
• خشکی مزمن دهان نیز می تواند نشانه ایجاد محیطی مطلوب برای برفک دهانی باشد، بنابراین، اگر این مشکل برای شما وجود دارد، ایده خوبی است که برای برطرف کردن آن به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید.
• افرادی که از کورتیکو استروئیدهای استنشاقی استفاده می کنند بیشتر می توانند در معرض خطر برفک دهانی قرار داشته باشند، بنابراین مهم است پس از استفاده از آنها مسواک بزنید.
• برای افراد مبتلا به دیابت مهم است به منظور پیشگیری از بالا رفتن میزان قند داخل بزاق، سطح قند خون خود را تحت کنترل داشته باشند.

در نهایت، بهترین کاری که می توانید برای پیشگیری از بروز برفک دهانی انجام دهید این است که مراقبت های بهداشتی روتین دهان را به خوبی انجام دهید. حداقل دو مرتبه مسواک زدن و یک مرتبه نخ دندان کشیدن در طول روز، و مراجعات منظم به دندانپزشک می تواند به شما کمک کند از بروز برفک دهانی پیشگیری نمایید.