ارتودنسی در بيماران داراى ديابت يا صرع
دیابت چیست؟
دیابت یکی از شایع ترین اختلالات غدد داخلی است. مهم ترین مشخصه سندروم بالینی آن افزایش مداوم سطح گلوکز خون (هیپرگلیسمی) ناشی از نقص ترشح انسولین، عملکرد انسولین، یا هر دو است. علائم کلاسیک قند خون بالا عبارتند از پر ادراری، عطش بیش از حد، کاهش وزن و مستعد بروز عفونت بودن است. بعلاوه، اغلب در افراد مبتلا به دیابت، احتمال ابتلا به بیماری پریودنتال نیز افزایش می یابد. تنها عامل قابل اعتمادی که برای سنجش میزان قند خون استفاده می شود اندازه گیری غلظت گلوکز در نمونه خونی است که به درستی از فرد گرفته شده باشد.
دیابت افراد را در تمام سنین تحت تأثیر قرار می دهد و بیشترین احتمال بروز آن در دهه پنجم زندگی است. دو شکل اصلی این بیماری عبارتند از دیابت نوع 1، قند خون وابسته به انسولین (IDDM)، دیابت نوع 2، قند خون غیر وابسته به انسولین (NIDDM). در نتیجه افزایش سریع و شدید علائم، دیابت نوع 1 اغلب در بزرگسالی شناسایی می شود، به همین دلیل به آن “دیابت آغاز نوجوانی” نیز گفته می شود. دیابت نوع 1 بیشتر در کودکی و بزرگسالی شیوع دارد و اوج بروز آن در سن 10 تا 14 سالگی است. علت دیابت نوع 2 ترکیبی از مقاومت در برابر عملکرد انسولین و ترشح ناکافی انسولین است. در این نوع دیابت، هیپرگلیسمی به تدریج افزایش می یابد و معمولاً در سن 40 سالگی به بعد اتفاق می افتد. در برخی بیماران سطح گلوکز خون تنها اندکی افزایش می یابد. در مراحل اولیه بیماری، علائم کلاسیک دیابت معمولاً آنقدر شدید نیستند که بیمار متوجه آنها شود. در نتیجه ی روند آرام افزایش علائم بالینی، دیابت نوع 2 اغلب پنهان باقی می ماند.
دیابت و ارتودنسی
عواملی که ممکن است در دیابت به مشکلات دهانی مربوط باشند عبارتند از کاهش عملکرد پلی مورفو نوکلئر polymorphonuclear (PMN) (یا گرانولوسیت ها) و لوکوسیت ها و نیز متابولیسم کلاژن. بعلاوه، گرایش شیمیایی ناقص نوتروفیل و عملکردهای ماکروفاژ باعث می شوند بهبود زخم در افراد دیابتی به خوبی صورت نگیرد. ارتودنتیست باید آگاه باشد که دیابت در رابطه با قابلیت تخریب بافت پریودنتال از اهمیت ویژه ای برخوردار است به همین دلیل افراد مبتلا به دیابت نوع 1 که بیماری آنها کنترل نشده است نباید تحت درمان قرار بگیرند. در صورت تشخیص دیابت در فرد، در طول درمان ارتودنسی، ارتودنتیست باید بیمار را تحت نظر داشته باشد و اهمیت رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان ها باید مورد تأیید قرار گیرد. باید از انرژی نور استفاده شود و در هر بار مراجعه بیمار، زنده بودن دندان مورد بررسی قرار بگیرد. بیماران مبتلا به دیابت که بیماری آنها به خوبی تحت کنترل درآمده است، هیچ مشکلی برای قرار گرفتن تحت درمان ارتودنسی ندارند.
دستورالعمل هایی برای درمان ارتودنسی در بیماران دیابتی
- در بیماران دیابتی که بیماری آنها تحت کنترل نیست یا خیلی خوب کنترل نشده است، باید از انجام درمان ارتودنسی خودداری شود، زیرا آنها بیشتر در معرض تخریب بافت پریودنتال هستند.
- در هر بار مراجعه بیمار، وضعیت پریودنتال وی باید مورد بررسی قرار گیرد و بیمار باید بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کند و از تشکیل رسوب روی دندان ها پیشگیری نماید زیرا می توانند مستعد التهاب لثه ناشی از نقص در عملکرد نوتروفیل شوند.
- آزمایش هموگلوبین اِی وان سی را چک کنید یا با پزشک بیمار تماس بگیرید تا تحت کنترل بودن بیماری او را تأیید نماید.
- آزمايش هاى مخصوص باید برای تست زنده بودن دندان ها مورد استفاده قرار گیرد
- بهتر است قرار ملاقات بیمار و ارتودنتیست پس از صرف صبحانه باشد.
- هیچ ارجحیتی برای استفاده از ابزارهای ثابت یا متحرک وجود ندارد. تنها نکته مهم رعایت بهداشت دهان و دندان ها است، مخصوصاً هنگام استفاده از ابزارهای ثابت.
صرع
صرع به معنای قابلیت تشنج یا حمله بیماری در فرد است و یکی از نشانه های بیماری های مغزی است تا اینکه خود یک بیماری باشد. دسته بندی صرع بر حسب حوادث بالینی انجام می شود. هر چند سلامت دهان و دندان باید برای همه افراد اهمیت داشته باشد؛ اما برای افرادی که پیوسته از داروها استفاده می کنند، مخصوصاً کودکان و افراد بزرگسال مبتلا به صرع، باید از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.
صرع و ارتودنسی
زمانی که ارتودنتیست به فکر طرح درمان برای بیمار است، باید هایپرتروفی (رشد بیش از حد تک تک سلول ها) لثه همراه با مصرف داروهای ضد تشنج یا آسیب به دندان ها یا صورت در گذشته را مورد توجه قرار دهد. برخی داروهای ضد تشنج و نیز دیگر داروها می توانند موجب بروز مشکلات دندان شوند. علائمی همچون بوی بد دهان، ایجاد زخم در لثه ها یا تورم و قرمزی آنها می تواند حاکی از آن باشد که دندان ها به توجه بیشتری نیاز دارند. تحقیقات حاکی از آن است که فنی توئین (یکی از داروهای ضد صرع) موجب هایپرپلازی (افزایش تعداد سلول ها) بافت لثه می شود که منجر به بروز درد و قرمزی و تورم لثه ها در اکثر بیماران می شود. علت این امر آن است که دارو موجب تحریک فیبروبلاست ها و استئوبلاست ها می شود، که موجب شدت ته نشینی ماتریکس خارج سلولی می شود و نیز بازگردش طبیعی بافت و بهبود زخم نیز دچار تغییر می شوند.
مطالعات اخیر حاکی از آن است که تقریباً 41 درصد از افراد مبتلا به تشنج های ساده، تحت تأثیر عدم تقارن صورت و بدن هستند. اگر در سنین پایین دوز بالای داروهای ضد تشنج را مصرف کرده باشند، محل دندان ها و نیز ساختار استخوان حمایت کننده از آن، رشد جمجمه کودک می توانند همگی به میزان متفاوتی تحت تأثیر قرار بگیرند. به همین دلیل مهم است که به رشد دندان ها و درمان مشکلات مر بوط به آنها توجه ویژه ای شود، که ممکن است رشد نامرتب دندان ها را نیز شامل شود. احتمال رشد بیش از حد بافت لثه ها وجود دارد، که باعث می شود گاز زدن و جویدن غذا دشوار شود و در نتیجه گاهی اوقات ممکن است نیاز باشد پیش از قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها خط لثه اصلاح شود.
در صورتی که با قفل شدن فک در طول تشنج هر یک از اجزاء ابزار بلعیده یا از راه تنفس وارد سیستم تنفسی شوند، کمک های پزشکی ضروری هستند. زمین خوردن می تواند موجب آسیب به بافت های نرم و سخت دهان شود. افرادی که حین حمله بیماری خود می افتند، بیشتر در معرض آسیب های دندانی قرار می گیرند. صرع و مراقبت های دهان مستلزم انجام معاینات منظم هستند و برای این بیماران، ارتودنتیست باید مراحل درمان را مورد بررسی قرار دهد. معمولاً هیپرتونیسیتی ماهیچه های دهان موجب جلو آمدگی دندان های جلو و فشردگی ارتوپدیک فک بالا می شود.
دستورالعمل هایی برای درمان ارتودنسی در بیماران مبتلا به صرع
- قرار ملاقات بیمار با ارتودنتیست باید در اوقاتی از روز تنظیم شود که احتمال بروز تشنج کمتر است، البته اگر قابل پیش بینی است. استرس و اضطراب باید به کمترین میزان خود برسند.
- بیمارن مبتلا به صرع که مال اکلوژن دارند باید با دقت تحت معاینات ارتودنتیک قرار بگیرند. فرایندهای تشخیصی مانند MRI باید پیش از آغاز درمان انجام شوند زیرا اجزاء فلزی ابزار ارتودنسی ممکن است باعث خراب شدن تصویر شوند.
- داروهای ضد تشنج می توانند موجب بروز زروستومیا (خشکی دهان)، زخم، گلوتیس (التهاب زبان) و نیز استوماتیت (التهاب فراگیر دهان) شوند. به همین دلیل بیماران باید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها از مکمل فلوراید استفاده کنند و برای پیشگیری از عفونت های قارچی دائماً تحت نظر باشند.
- تعداد چکاپ های دندانی و جلسات پیشگیری از بیماری باید بر اساس نیازهای بیمار باشند.
- در ابتدای فرایند درمان به فکر استفاده از دهان باز کن پلاستیکی باشید. اگر بیمار در حالی که روی صندلی دندانپزشکی نشسته است دچار حمله شود ابتدا باید همه ابزارها از اطراف او دور شوند و صندلی باید تا حد امکان به شکل خوابیده و نزدیک به زمین قرار بگیرد.