انواع راديوگرافى و عکسبرداری در ارتودنسي
عکسبرداری با اشعه ی ایکس یکی از مهم ترین بخش های معاینه و بررسی دندان است که برای تشخیص درست و پیشگیری از پیشرفت بیماری نقش حیاتی ایفا می کنند. انواع اشعه هایی که در دندانپزشکی استفاده می شوند، بر اساس سن بیمار، سابقه ی پزشکی، معاینه ی دقیق دهان و بررسی مفاصل فکی- گیجگاهی، بررسی وضعیت سلامت لثه ها و نیز نیاز بیمار بستگی دارد.
انواع عکسبرداری
برای مشاهده و بررسی قسمت های مختلف درون دهان از روش های مختلفی استفاده می شود. دو نوع روش عکسبرداری در دندانپزشکی وجود دارد: عکسبرداری داخل دهانی (فیلم عکسبرداری با اشعه ی ایکس درون دهان قرار می گیرد) و عکسبرداری خارج دهانی (فیلم عکسبرداری با اشعه ی ایکس بیرون دهان قرار می گیرد).
عکسبرداری با اشعه ی ایکس داخل دهانی
عکسبرداری بایت وینگ با اشعه ی ایکس Bite-wing x-rays
در این نوع عکسبرداری جزئیات دندان های فک بالا و پایین در یک منطقه ی دهان نشان داده می شوند. هر بایت وینگ، دندان را از تاج آن تا سطح استخوانی که آن را در بر گرفته است نشان می دهد. تمرکز این نوع عکسبرداری روی مینای دندان ها است. رادیوگرافی بایت وینگ برای شناسایی حفره ها و پوسیدگی هایی ضروری است که ممکن است حتی بین دندان ها بوجود آمده باشند. به علاوه به دندانپزشک کمک می کند سطوح استخوان بین دندان ها را مشاهده کند و سلامت آنها را بررسی کند. با استفاده از این ابزار، شناسایی پوسیدگی های دندانی و تغییر در ضخامت استخوان در نتیجه ی بیماری های لثه به سادگی امکان پذیر خواهد بود. گاهی اوقات برای تعویض یا حتی جایگزینی قسمت های پر شده ی دندان، می توان از رادیوگرافی بایت وینگ برای شناسایی سطح تخریب اتفاق افتاده استفاده کرد. علاوه بر این، از بایت وینگ می توان برای بررسی تناسب روکش دندان یا دیگر ترمیم های دندان (مثل بریج) استفاده کرد.
عکسبرداری پری آپیکال با اشعه ی ایکس Periapical x-rays
در این نوع عکسبرداری همه ی ساختار یک دندان نشان داده می شود، از نوک ریشه ی دندان، جایی که به فک متصل شده است، تا مینای دندان، به اضافه ی استخوان پیرامون دندان، آبسه ها و دیگر مشکلات موجود. این نوع تصویربرداری برای تشخیص رشد غیر عادی، ناهنجاری ها، یا تغییراتی قابل استفاده است که ممکن است در ریشه، نزدیک لثه، یا حتی دیگر ساختارهای استخوان اتفاق بیفتند.
عکسبرداری آکلوزال با اشعه ی ایکس Occlusal x-rays
با استفاده از این تصویر می توان دید وسیع تری از نحوه ی قرارگیری دندان ها و نیز کل قوس دندانی داشت. از این نوع عکسبرداری عموماً برای تشخیص و شناسایی مشکلات مربوط به قرار گرفتن دندان ها استفاده می شود که به کمک آن می توان با استفاده از براکت های ارتودنسی یا دیگر فرایندهای دندانپزشکی این مشکلات را برطرف کرد.
عکسبرداری با اشعه ی ایکس خارج دهانی
عکسبرداری پانورامیک با اشعه ی ایکس Panoramic x-rays
این نوع عکسبرداری به مشاهده ی دندان های عقل، مفاصل فکی- گیجگاهی، مشکلات اصلی مربوط به استخوان فک و سینوس ها و نیز منطقه ی دندان های از دست رفته کمک می کند. با کمک آن می توان رشد و وضعیت هر یک از قوس های دندانی را به طور کامل دنبال کرد.
عکسبرداری دیجیتال Digital imaging
عکسبرداری دیجیتال با اشعه ی ایکس به این دلیل مفید است که بیمار را در معرض حجم زیادی اشعه قرار نمی دهد، به همین دلیل گزینه ی امن تری است. نتایج تصویربرداری به دندانپزشک در تشخیص و شناسایی مؤثر هر گونه رشد یا ناهنجاری در لثه ها، دندان ها، و نیز مینای دندان کمک می کند.
کامپیوتری به دستگاه اشعه ی ایکس متصل است که تصاویر گرفته شده توسط دستگاه را ظرف 1 ثانیه نمایش می دهد، ذخیره می کند و آنها را چاپ می کند. این نه تنها موجب کوتاه تر شدن مدت زمان گرفتن عکس می شود، بلکه به دندانپزشک اجازه می دهد فوراً نتایج را مشاهده کند، به جای آنکه ساعت ها یا روزها برای مشاهده ی آنها صبر کند. یکی دیگر از فواید این نوع عکسبرداری این است که می توان آن را بزرگ کرد و کیفیت آن را ارتقاء داد تا به دندانپزشک اجازه دهد کوچک ترین تغییرات که در معاینه ی چشمی قابل مشاهده نیستند را به راحتی ببیند، یا در صورت لزوم آن را برای دندانپزشک یا متخصص دیگری ارسال کند.
سی تی اسکن CT scans
سی تی اسکن امکان مشاهده ی سه بعدی دندان ها، بررسی سه بعدی استخوان ها، بررسی مسیر تنفسی، و طراحی طرح درمان ایمپلنت های دندانی یا درمان ارتودنسی را فراهم می آورد.
توموگرام Tomograms
توموگرام یک لایه ی خاص یا یک “بخش” از دهان ها را نشان می دهد و سایر قسمت ها را محو می کند. این نوع اشعه ی ایکس ساختارهایی را نمایش می دهد که مشاهده ی دقیق آنها دشوار است زیرا بافت های پیرامون جلوی زاویه ی دید را می گیرند.
عکسبرداری سفالومتریک Cephalometric projections
عکسبرداری سفالومتریک کل جمجمه را از یک سمت نشان می دهد. در این نوع عکسبرداری با اشعه ی ایکس رابطه دندان ها و فک و نیمرخ فرد بررسی می شوند. ارتودنتیست ها از این نوع تصاویر برای طرح درمان روند صاف کردن دندان های بیماران استفاده می کنند.
توموگرافی کامپیوتری دندانی Dental computed tomography) CT)
این نوع عکسبرداری ساختار داخلی دندان ها را به صورت سه بعدی نشان می دهد. از این نوع عکسبرداری برای تشخیص مشکلات درون استخوان های صورت از قبیل کیست ها، تومورها و نیز شکستگی ها استفاده می شود.
عکسبرداری MRI
این نوع عکسبرداری از حفره ی دهان، شامل فک و دندان ها، تصویر سه بعدی نمایش می دهد. این نوع عکسبرداری برای بررسی بافت های نرم ایده آل است.