تنفس دهانی در کودکان

چه زمانی تنفس از راه دهان مشکلی ندارد؟

تنفس اکسیژنی که بدن برای زنده ماندن نیاز دارد را تأمین می کند. علاوه بر این اجازه می دهد دی اکسید کربن دفع شود. انسان ها دو مجرای تنفسی به شش ها دارند- دهان و بینی. افراد سالم از هر دو مجرا برای تنفس استفاده می کنند. تنفس از راه دهان تنها زمانی ضروری می شود که بواسطه آلرژی یا سرما خوردگی، گرفتگی بینی داشته باشید. بعلاوه، هنگام ورزش شدید، تنفس دهانی می تواند به اکسیژن رسانی سریع تر به ماهیچه ها کمک کند.

با این حال، تنفس تمام وقت از راه بینی، از جمله زمانی که خواب هستید، می تواند منجر به بروز مشکلاتی شود. در کودکان، تنفس دهانی می تواند موجب ترک خوردن دندان ها، دفورمیتی (بد شکلی) های صورت، یا کند شدن سرعت رشد شود. در افراد بزرگسال، تنفس دهانی مزمن می تواند موجب بوی بد دهان و بیماری لثه شود. علاوه بر این می تواند موجب وخیم شدن علائم و نشانه های بیماری های دیگر شود.

مزایای تنفس از راه بینی

اغلب، افراد به اهمیت بینی توجه نمی کنند- تا زمانی که سرمای بدی خورده باشند. بینی کیپ می تواند موجب کاهش کیفیت زندگی شود. علاوه بر این، به طور کلی می تواند روی توانایی فرد برای خوب خوابیدن و عملکرد خوب داشتن تأثیر بگذارد. بینی اکسید نیتریک تولید می کند، که توانایی شش ها برای جذب اکسیژن را بهبود می بخشد. اکسید نیتریک توانایی انتقال اکسیژن در سراسر بدن، از جمله داخل قلب، را افزایش می دهد. علاوه بر این، عضلات صاف عروقی را شل می کند و اجازه می دهد عروق خونی گشاد شوند. بعلاوه، اکسید نیتریک ضد قارچ، ضد ویروس، ضد انگل، و ضد باکتری است. علاوه بر این، در مبارزه با عفونت ها به سیستم ایمنی بدن کمک می کند.

مزایای تنفس از راه بینی

• بینی همانند یک فیلتر عمل می کند و ذرات ریز موجود در هوا، از جمله گرده گیاهان را مهار می کند.
• بینی به هوا رطوبت می افزاید تا مانع خشکی شش ها و لوله های نایژه ای شود.
• بینی هوای سرد را گرم می کند تا قبل از آنکه به شش ها برسد با دمای بدن هم دما شود.
• تنفس از راه بینی مقاومت در برابر جریان هوا را بالا می برد. این باعث بالا رفتن دریافت اکسیژن با حفظ حالت کشسان شش ها می شود.

چگونه می توان متوجه تنفس از راه دهان شد؟

ممکن است متوجه نشوید که به جای بینی از راه دهان نفس می کشید، مخصوصاً در حین خواب. افرادی که در طول شب از راه دهان نفس می کشند، علائم و نشانه های زیر را دارند:

• خر و پف کردن
• خشکی دهان
• بوی بد دهان (هالیتوسیس)
• گرفتگی صدا یا سینه
• خسته و بد خلق از خواب بیدار شدن
• خستگی مزمن
• اختلالات فکری
• حلقه تیره رنگ اطراف چشم ها

علائم تنفس دهانی در کودکان

مهم است که والدین به دنبال علائم و نشانه های تنفس دهانی در کودکان خود باشند. ممکن است کودک قادر نباشد علائم خود را منتقل نماید و آنها را توضیح دهد. مانند افراد بزرگسال، کودکانی که از راه دهان نفس می کشند، با دهان باز نفس می کشند و شب ها خر و پف می کنند. کودکانی که از راه دهان نفس می کشند، در طول روز علائم زیر را نیز دارند:

• روند رشد او کمتر از حد معمول است.
• کج خلقی.
• تعداد دفعات گریه کردن در خواب افزایش می یابد.
• بزرگ شدن لوزه ها.
• خشکی و ترک خوردگی لب ها.
• بروز مشکل در تمرکز در مدرسه.
• خواب آلودگی در طول روز.
• تغییر در روند رشد صورت و کشیده تر شدن چهره.

کودکانی که برای تمرکز در مدرسه مشکل دارند، اغلب به اشتباه، مشکل اختلال نقص توجه (attention deficit disorder (ADD))، یا بیش فعالی در آنها تشخیص داده می شود.

چه عللی موجب تنفس دهانی می شود؟

در اکثر موارد، علت اساسی تنفس دهانی، انسداد کامل یا جزئی مجرای بینی است. به عبارت دیگر، چیزی مانع عبور راحت هوا از راه بینی می شود. در صورتی که راه بینی مسدود شده باشد، بدن به صورت اتوماتیک به تنها منبع دیگر متوسل می شود که می تواند اکسیژن مورد نیاز بدن را تأمین کند- دهان.

انسداد بینی می تواند به علت های مختلفی اتفاق بیفتد، که عبارتند از:

• گرفتگی بینی در نتیجه آلرژی، سرما خوردگی، یا عفونت سینوسی.
• بزرگ شدن لوزه ها.
• بزرگ شدن غدد لنفاوی.
• انحراف سپتوم.
• پولیپ های بینی، و رشد بد خیم بافت ها در مخاط بینی.
• بزرگ شدن شاخک های بینی.
• شکل بینی.
• شکل و اندازه فک ها.
• تومورها (نادر).

برخی افراد عادت تنفس از راه دهان به جای بینی را حتی پس از برطرف شدن انسداد راه بینی ادامه می دهند. برای برخی افراد که آپنه خواب دارند، ممکن است خوابیدن با دهان باز برای برطرف نمودن نیاز به اکسیژن به یک عادت تبدیل شود.

استرس و اضطراب نیز می توانند موجب شوند فرد به جای بینی از راه دهان نفس بکشد. استرس موجب فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک می شود که منجر به تنفس کم عمق، سریع، و غیر عادی می شود.

علائم خطر تنفس دهانی کدامند؟

عادت تنفس از راه دهان در هر کسی می تواند بوجود بیاید، اما شرایط خاصی هستند که موجب بالا رفتن خطر بروز آن می شوند، که عبارتند از:

• آلرژی های مزمن
• تب یونجه (زکام در اثر حساسیت)
• عفونت مزمن یا مکرر سینوسی
• آسم
• استرس و اضطراب و افسردگی مزمن

در بالا برای شما توضیح دادیم بهترین حالت تنفس، نفس کشیدن از راه بینی است و از مزایای آن برای شما توضیح دادیم و اشاره کردیم تنفس از راه دهان منجر به بروز چه مشکلاتی می شود و راجع به علل و علائم آن صحبت کردیم و در انتها نگاهی به علائم خطرزای آن داشتیم. در این مقاله قصد داریم برای شما توضیح دهیم تنفس از راه دهان چگونه بروز پیدا می کند و چگونه می تواند منجر به بروز مشکلاتی برای سلامت شود. در انتها روش های درمان آن، و نیز نحوه پیشگیری از آن را برای شما توضیح خواهیم داد.

تنفس دهانی چگونه تشخیص داده می شود؟

هیچ تست و آزمایش مشخصی برای تشخیص دهانی بودن تنفس وجود ندارد. پزشک تنفس دهانی را حین انجام معاینات جسمی و هنگام بررسی سوراخ های بینی یا در طول مراجعاتی تشخیص می دهد که باید دریابد چه چیزی موجب گرفتگی مداوم بینی شده است. پزشک ممکن است راجع به خواب بیمار، خر و پف کردن، مشکلات سینوس، و تنفس دشوار سؤالاتی بپرسد. دندانپزشک می تواند تنفس دهانی را در طول معاینات معمول دندانپزشکی به خاطر بوی بد دهان، حفره های مکرر، یا بیماری لثه تشخیص دهد.

در صورتی که دندانپزشک یا پزشک متوجه تورم لوزه ها، پولیپ های بینی، و دیگر مشکلات شوند، ممکن است شما را برای ارزیابی های بیشتر به متخصص دیگری مانند متخصص گوش و حلق و بینی ENT ارجاع دهند.

آیا تنفس دهانی می تواند منجر به بروز مشکلاتی برای سلامت فرد شود؟

تنفس دهانی بسیار خشک کننده است. خشکی دهان به این معناست که بزاق نمی تواند باکتری های داخل دهان را از بین ببرد. این می تواند منجر به بروز مشکلات متعددی شود، از جمله:

• بوی بد دهان (هالیتوزیس halitosis).
• بیماری های پریودنتال مانند ژنژیویت و حفره های دندانی.
• عفونت های حلق و گوش

تنفس دهانی ممکن است موجب پایین آمدن غلظت اکسیژن موجود در خون شود که با بالا رفتن فشار خون و نارسایی قلبی همراه خواهد بود. مطالعات حاکی از این هستند که تنفس دهانی ممکن است موجب کاهش عملکرد شش ها و وخیم تر شدن علائم در افراد مبتلا به بیماری آسم نیز شود.

در کودکان، تنفس دهانی می تواند منجر به نقائص جسمی و چالش های شناختی بسیاری شود. کودکانی که تنفس دهانی آنها درمان نمی شود، می توانند در آینده با این مشکلات مواجه شوند:

• صورت کشیده و باریک
• دهان باریک
• لبخند لثه ای
• مال اکلوژن دندانی، شامل اوربایت بزرگ و فشرده و نامرتب شدن دندان ها
• نیمرخ نازیبا

بعلاوه، کودکانی که از راه دهان نفس می کشند، اغلب در طول شب خوب نمی خوابند. خواب بد می تواند منجر به بروز این مشکلات شود:

• رشد ضعیف
• عملکرد تحصیلی ضعیف
• عدم توانایی در تمرکز کردن
• اختلالات خواب.

تنفس دهانی چگونه درمان می شود؟

درمان تنفس دهانی به علل بروز آن بستگی دارد. داروها می توانند گرفتگی بینی در نتیجه سرما خوردگی یا آلرژی را درمان کنند. این داروها عبارتند از:

• دکونژستانت های (باز کننده) بینی
• آنتی هیستامین ها
• اسپری های تجویزی یا OTC استروئیدی بینی

نوار چسب هایی که روی پل بینی زده می شوند نیز می توانند به تنفس کمک کنند. نوعی نوار چسب سفت به نام باز کننده مجرای بینی وجود دارد که روی سوراخ های بینی زده می شود و به کاهش مقاومت در برابر جریان هوا کمک می کند و باعث می شود فرد از راه بینی راحت تر نفس بکشد.

آگر آپنه خواب انسدادی دارید، احتمالاً ارتودنتیست برای شما استفاده از ابزار فیس ماسک در طول شب را تجویز خواهد کرد که به آن “درمان فشار هوای مثبت مدوام” CPAP گفته می شود.

ابزار CPAP از راه ماسک به بینی و دهان هوا منتقل می کند. فشار هوا مانع فرو ریختن مجرای تنفسی و مسدود شدن آن می شود. در کودکان، برداشتن لوزه های متورم با جراحی می تواند به درمان تنفس دهانی کمک کند.

علاوه بر این، ارتودنتیست ممکن است برای کودک شما استفاده از ابزارهایی را توصیه کند که برای وسیع کردن کام (سقف دهان) طراحی شده اند و به باز کردن سینوس ها و مجرای بینی کمک می کنند. بریس ها و دیگر درمان های ارتودنسی نیز می توانند به درمان علل بنیادی تنفس دهانی کمک کنند.

درمان یا عدم درمان تنفس دهانی در آینده چه مشکلاتی بوجود خواهد آورد؟

درمان زود هنگام تنفس دهانی در کودکان می تواند از تأثیرات منفی آن روی رشد صورت و دندان ها بکاهد یا مانع آنها شود. کودکانی که تحت جراحی یا دیگر مداخلات برای کاهش تنفس دهانی قرار می گیرند، از خود بهبود سطح انرژی، رفتار، عملکرد تحصیلی، و رشد را نشان می دهند.

عدم درمان تنفس دهانی می تواند منجر به پوسیدگی دندان ها و بیماری لثه شود. خواب ضعیف در نتیجه تنفس دهانی نیز می تواند از سطح کیفیت زندگی بکاهد و موجب تشدید استرس شود.

چگونه می توان از بروز تنفس دهانی پیشگیری نمود؟

تنفس دهانی مزمن که بواسطه شکل صورت و بینی بروز می یابد همیشه قابل پیشگیری نیست. اگر متوجه شدید که بینی شما به خاطر آلرژی و عفونت های تنفسی دائماً گرفته است، اقداماتی هستند که با انجام آنها می توانید مانع عادت تنفس دهانی شوید. بهتر است هر چه سریعتر برای درمان گرفتگی یا خشکی بینی اقدام کنید. نکاتی که برای جلوگیری از تنفس دهانی داده می شوند عبارتند از:

• استفاده از اسپری بینی در طول پروازها یا سفرهای دریایی طولانی
• استفاده از اسپری بینی و دکونژستانت های (باز کننده) بینی یا داروهای کاهش دهنده آلرژی، با مشاهده نخستین علائم آلرژی یا سرما خوردگی.
• خوابیدن به پشت، در حالی که زیر سر بلندتر قرار گرفته است تا مجراهای تنفسی باز شوند و امکان تنفس از راه بینی فراهم شود.
• پاکیزه نگه داشتن منزل و عاری نگه داشتن آن از هر گونه مواد حساسیت زا.
• نصب فیلترهای هوا روی سیستم های گرمایشی و تهویه هوا HVAC به منظور پیشگیری از انتشار مواد حساسیت زا در منزل.
• تنفس آگاهانه از راه بینی در طول روز برای آنکه خود را مجبورر کنید عادت تنفس دهانی را ترک کنید.

اگر استرس و نگرانی دارید، انجام تمرینات یوگا یا مدیتیشن می توانند کمک کننده باشند. یوگا برای افرادی که در نتیجه استرس از راه دهان نفس می کشند مفید است زیرا روی تنفس عمیق از راه بینی متمرکز است. یوگای احیاء کننده برای فعال سازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک و ترغیب بیشتر به تنفس آرام تر و عمیق تر از راه بینی طراحی شده است.