نداشتن دندان مادرزادی
رشد یک دندان جدید در دهان کودک، یکی از خوشایندترین اتفاقاتی است که پدر و مادرها می توانند تجربه کنند، اما گاهی اوقات یک یا چند دندان ظاهر نمی شوند. دندان هایی که به صورت مادرزادی وجود ندارند، دندان هایی هستند که در طول دوران کودکی هرگز ظاهر نمی شوند و داخل بافت لثه هم گیر نکرده اند (نهفته نمانده اند). در بسیاری موارد، عدم وجود یک یا دو دندان تنها یک ویژگی خانوادگی است، اما گاهگاهی شرایط ژنتیکی می توانند عامل بروز این مشکل باشند.
انواع کمبود دندان مادرزادی
زیر مجموعه های فقدان مادرزادی دندان عبارتند از:
- هایپودونشیا hypodontia (فقدان قسمتی از دندان ها)
- الیگودنشیا oligodontia (کم دندانی، کمبود تعدادی از دندان ها به علل مادرزادی)
- آنودنشیا anodontia (بی دندانی، فقدان کامل دندان ها)
آنودنشیا یکی از اختلالات ژنتیکی است که به عنوان فقدان همه دندان ها تعریف می شود. این مشکل عموماً به عنوان بخشی از سندرومی اتفاق می افتد که دیگر ناهنجاری ها را نیز شامل می شود. هر چند بسیار نادر است اما آنودنشیا شایع تر از هایپودونشیا و الیگودنشیا است. هایپودنشیا در اصل ژنتیکی است و معمولاً شامل عدم وجود 1 تا 5 دندان است. الیگودنشیا نیز ژنتیکی است و اصطلاحی است که برای توصیف شرایطی استفاده می شود که در آن 6 دندان یا بیشتر در دهان وجود ندارند. هایپودنشیا/ الیگودنشیا/ آنودنشیا به عنوان شرایط بالینی خاصی تلقی می شوند که وخامت آنها رو به افزایش است.
این شرایط ممکن است دندان های شیری یا دائمی را درگیر سازند، اما در بیشتر موارد دندان های دائم را شامل می شوند. فقدان دندان در پی الگوی خاصی از بی دندانی رخ می دهد. نه تنها تعداد دندان هایی که وجود ندارند، بلکه نوع آنها نیز باید مد نظر قرار گیرد.
کدام دندان ها بیرون نمی آیند؟
فقدان مادرزادی دندان اغلب با گروهی از شرایط دیگر همراه است که رشد یا عملکرد دندان ها، موها، ناخن ها، و غدد عروقی را تحت تأثیر قرار می دهند که تحت عنوان اکتودرمال دیسپلازی (مجموعه ای از سندروم ها و اختلالات در بدن که در آنها نوعی به هم ریختگی بافت اکتودرم مشاهده می شود) شناخته می شوند. بر اساس انجمن ملی اکتوردمال دیسپلازی NFED ، نزدیک 20 درصد از افراد بزرگسال به صورت مادرزادی یک یا دو دندان آنها رشد نمی کند. این شرایط معمولاً دندان های خاصی را تحت تأثیر قرار می دهد.
دندان هایی که بیرون نمی آیند اغلب دندان های جانبی دندان های پیشین و دندان های پرمولر دوم هستند. دندان های جانبی دندان های پیشین در کنار دو دندان وسط قرار می گیرند، که دندان های پیشین مرکزی نامیده می شوند. دندان های پرمولر دوم بین دندان های پرمولر اول و دندان های مولر واقع شده اند، که دندان های بزرگی هستند که در عقب دهان قرار گرفته اند. با این حال، وقتی شرایط ژنتیکی موجب عدم رشد دندان ها می شوند، ممکن است بیش از دو دندان رشد نکنند و دندان های موجود بد شکل باشند.
علائم و نشانه ها
مشخصه ویژه هایپو/ الیگودنشیا عدم وجود تعدادی از دندان ها، و آنودنشیا، فقدان همه دندان ها است. از آنجا که تا سن 3 سالگی باید همه دندان های شیری بیرون آمده باشند، عدم وجود آنها اغلب مورد توجه قرار می گیرد و باید با دندانپزشک مشورت کرد. به استثناء دندان های عقل، همه دندان های دائم باید تا سن 12 تا 14 سالگی بیرون آمده باشند. وقتی دندان ها در سنی که باید رشد نکرده باشند، معمولاً تصویر پانورامیک با اشعه ایکس گرفته می شود.
وقتی هایپو/ الیگودنشیا و آنودنشیا رخ می دهند، ناهنجاری های موها، ناخن ها، و غدد عرقی نیز ممکن است وجود داشته باشند.
چه عواملی موجب عدم رشد مادرزادی دندان ها می شوند؟
اکثر دندان هایی که به صورت مادرزادی رشد نمی کنند نتیجه وجود ویژگی های بی خطری هستند که در خانواده منتقل می شوند. بسیار نادر است، اما این شرایط علامت و نشانه اختلالات ژنتیکی هستند.NFED به دندانپزشک ها توصیه می کند اکتودرمال دیسپلازی را به عنوان راهی برای شناسایی مشکل فقدان مادرزادی بیش از دو دندان در افراد مورد توجه قرار دهند. دیگر شرایط ژنتیکی که موجب عدم رشد دندان ها می شوند عبارتند از سندروم داون و شکاف کام و لب (لب شکری).
ژن های مختلفی هستند که منجر به بروز هایپو/ الیگودنشیا و آنودنشیا می شوند از جمله EDA، EDAR، و EDARADD. ژن های دیگر که می توانند منجر به هایپو/ الیگودنشیا شوند عبارتند از MSX1، PAX9، IRF6، GREM2، AXIN2، LRP6، SMOC2، LTBP3، و WNT10B. گزینه آخر به عنوان اصلی ترین ژن مسئول بروز هایپو/ الیگودنشیا شناخته شده است.
فقدان مادرزادی دندان ها چه تأثیراتی دارد؟
در کنار تأثیرات زیبایی، فقدان دندان ها می تواند منجر به بروز مشکلات دندانی شود. بر اساس انجمن دندان سازهای آمریکا، دندان هایی که اطراف جای دندان هایی رشد می کنند که به طور مادرزادی وجود ندارند، از ثبات کمتری برخوردار هستند، در نتیجه با جابجایی به سمت جلو، به سمت فضای خالی رشد می کنند. دندان هایی که به صورت مادرزادی وجود ندارند، می توانند در حمایتی که از سوی فک وجود دارد، و نیز توانایی جویدن و حرف زدن، اختلال ایجاد نمایند.
تشخیص فقدان دندان
تشخیص فقدان دندان با گرفتن عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس انجام می شود. دیگر علائم همراه با این اختلال عبارتند از کوچک بودن دندان ها، دندان های لترال میخی شکل، و رشد با فاصله دندان ها. تست ژنتیک نیز یکی از راه های تشخیص این مشکلات است.
درمان های فقدان مادرزادی دندان
تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس به دندانپزشک کمک می کنند تأیید کند که آیا دندان یا دندان های شما به طور کامل وجود ندارند و داخل لثه گیر نکرده اند. سپس دندانپزشک می تواند گزینه های درمان را به شما معرفی کند. دندانپزشک ها دندان هایی که وجود ندارند را با بریج، پروتزهای پارسیل، دنچر، یا ایمپلنت پر می کنند. بریج دارای یک دندان مصنوعی است که به دندان های سالم دو طرف فضای خالی تکیه می کند، در حالی که دنچر جایگزین یک دست دندان کامل و پروتز پارسیل جایگزین تعداد اندکی دندان می شوند. ایمپلنت های دندانی شامل یک پست (فیکسچر) تیتانیومی هستند که داخل استخوان فک قرار می گیرند و یک روکش به بالای اباتمنت ایمپلنت چسبانده می شود.
مراقبت از بریج، دنچر یا پروتزهای مصنوعی، و ایمپلنت های دندانی شبیه مراقبت از دندان های طبیعی است. معمولاً دو مرتبه مسواک زدن و یک مرتبه کشیدن نخ دندان تنها کاری است که باید انجام شود.
داشتن لبخندی جذاب برای داشتن اعتماد به نفس حائز اهمیت است. علاوه بر این، دهان سالم، برای داشتن عملکردی صحیح حائز اهمیت است. اگر از فقدان مادرزادی دندان در خود یا فرزندتان ناراضی هستید با دندانپزشک خود راجع به گزینه های جایگزین آن مشورت کنید.