فقدان مادرزادی دندان
در این نوشته می خوانید:
یکی از دشوارترین انواع ارتودنسی مواردی است که فرد یکی از دندانهای خود را بصورت مادرزادی نداشته باشد.درمان ارتودنسی این موارد گاهی باید بصورت زودهنگام شروع شود تا بلکه بتوان فضای دندان مورد نظر را با حرکت باقی دندانها پر کرد و گاهی هم البته بایستی دندان شیری را تا زمانی که امکان قراردهی ایمپلنت فراهم شود نگهداری نمود.
یکی از رایجترین آنومالیهای دندانی، فقدان مادرزادی دندان است که با نامهای congenital dental aplasia یا dental agenesis نیز شناخته میشود. تاثیر منفی این مشکل ممکن است هم از جنبه زیبایی و هم از لحاظ عملکرد خود را نشان دهد.
تاثیرات منفی دندان در نیاوردن کودک
تاثیر منفی بر زیبایی به تنهایی فاکتور مهمی است و مشکلات ناشی از آن ممکن است بر اعتماد به نفس بیمار و کیفیت زندگی وی اثر نامطلوب داشته باشند.
از بعد عملکرد نیز فقدان مادرزادی دندان میتواند موجب مشکلاتی نظیر آسیبهای پریودنتال، رشد ناکافی استخوان الوئول، کاهش قدرت جویدن و تلفظ نادرست کلمات شود.
فقدان مادرزادی دندان به چه علت است؟
فقدان مادرزادی دندان نتیجه اختلال در مراحل ابتدایی رشد و تکامل جنین و تغییرات dysplastic در اکتودرم میباشد (جنین از 3لایه اندودرم ،مزودرم و اکتودرم تشکیل شده است). زمانی که یک دندان شیری به طور مادرزادی وجود نداشته باشد دندان دایمی جایگزین آن نیز به طور معمول وجود نخواهد داشت.
فقدان مادرزادی دندان یک آنومالی چند عاملی است به این معنا که ترکیب عوامل محیطی و فاکتورهای ژنتیکی در ایجاد آن نقش دارند. برخی از این عوامل محیطی عبارتند از: عفونت، تروما و داروها.
تشخیص علت دندان در نیاوردن کودک
تشخیص دقیق فقدان مادرزادی دندان نیز نیاز به تصاویر رادیوگرافیک و معاینات کلینیکی دارد.
در دندانهای شیری فقدان مادرزادی دندان چندان شایع نیست و شیوع آن بر اساس مطالعات صورت گرفته بین 0.1% تا 2.4% گزارش شده است. اما همانطور که اشاره کردیم در صورتی که دندان شیری وجود نداشته باشد دندان دایمی جایگزین آن نیز وجود نخواهد داشت. شیوع فقدان مادرزادی دندان در دندانهای دایمی( در صورتی که دندان مولر سوم را در نظر نگیریم) بین 0.15% تا 16.2% گزارش شده است. شیوع فقدان مادرزادی دندانهای مولر سوم (دندانهای عقل) 34.8% گزارش شده است.
به عنوان قانون کلی، در صورتی که دندانها دچار Missing باشند ، معمولا دیستالی ترین دندانهای هر رده درگیر خواهند بود. به این معنا که در دندانهای ثنایا دندانهای لترال، در دندانهای پرمولر دندان پرمولر دوم و در دندانهای مولر دندان مولر سوم بیشترین احتمال missing را خواهند داشت. همچنین گروهی دیگر از مطالعات حاکی از آن هستند که missing دو طرفه دندان (symmetrical dental missing) در فک بالا و missing یک طرفه دندانها (unilateral dental missing) بیشتر در فک پایین شایع می باشد؛که درفک بالا دندانهای lateral incisor و در فک پایین دندانهای پرمولر بیشترین احتمال Missing را دارند.
درمان دندان در نیاوردن کودک
درمان فقدان مادرزادی دندان یک درمان جامع و به نسبت پیچیده است و از مرحله تشخیص تا درمان کامل، نیاز به همکاری متخصص اطفال، متخصص ارتودنسی و پروتزیست دارد.
متخصص اطفال با تشخیص به موقع مشکل و ارجاع آن به متخصص ارتودنسی نقش مهمی ایفا میکند چرا که در برخی مواقع missing دندان لترال فک بالا موجب نهفتگی دندانهای کانین میشود. در این شرایط می توان با کشیدن زودهنگام دندانهای کانین شیری، دندانهای کانین دایمی را به موقعیت اصلی هدایت کرد. از سوی دیگر نوع malocclusion و شدت به هم ریختگی دندانها مواردی هستند که اصلاح آنها نیاز به همراهی ارتودنتیست دارد.
فضای ناشی از ناحیه بی دندانی میتواند توسط درمان ارتودنسی حفظ شود تا در آینده نسبت به جایگزینی آن با درمانهای پروتزی اقدام شود یا میتوان این فضا را با استفاده از نیروهای ارتودنسی به طور کامل بست. تصمیم گیری در مورد تمامی این موارد، نیاز به مشاوره با متخصص ارتودنسی و شرایط بیمار دارد؛ از اینرو هر چه زودتر نسبت به رفع آنها اقدام شود بهتر است.
در تصاویر زیر کودکی 15 ساله را با missing دو طرفه دندانهای لترال فک بالا مشاهده میکنید. پیش از درمان ارتودنسی دندانهای سانترال و کانین به سمت فضای خالی حرکت کرده اند.
پس از درمان ارتودنسی، فضای ناحیه بی دندان حفظ شده است تا با ایمپلنت جایگزین شود. برای جلوگیری از حرکت مجدد دندانها در این هنگام، retainerهایی در سطح palatal دندانها قرار داده شده است.
ایمپلنت برای بیمار قرار داده شد.
در تصاویر فوق بهبود لبخند بیمار را پس از اتمام کار ملاحظه میکنید.
همانطور که در ابتدای مقاله نیز توضیح داده شد گاهی بابستی انجام ارتودنسی مواردی را که دچار فقدان مادرزادی دندان دایمی می باشند را با تاخیر انداخت.در واقع هدف از این به تاخیر انداختن مسئله دیگری بحز خود ارتودنسی است.در این موارد ارتودنسی یک درمان جانبی برای آماده سازی دندانها جهت قرارگیری ایمپلنت در فضای دندان دچار فقدان مادرزادی است.
در این موارد بایستی دندان شیری نیز تا حد ممکن سر جای خود حفظ شود چرا که دندان شیری موجود،استخوان ناحیه مورد نظر را حفظ می کند و برای قرار دادن ایمپلنت در ناحیه مورد نظر نیز هیچ چیزی مهمتر از وجود استخوان کافی در منطقه مورد نظر نیست.بنابراین زمان ارتودنسی در این موارد بایستی تا ۱۸ سالگی به تاخیر انداخته شود تا ناحیه مورد نظر آمادگی پذیرش ایمپلنت را داشته باشد.
