درمان تنگی فک بالا
امروزه تمایل درمانهای ارتودنسی به سمت و سوی ارتودنسی پیشگیرانه رفته است. در درمان مشکلات اسکلتی و فکی نیز بسیار توصیه می شود که مراجعه زودهنگام برای استفاده از فرصت رشد باقیمانده صورت گیرد. در واقع اینکه توصیه می شود اولین مراجعه ارتودنسی در ۸سالگی صورت پذیرد نیز به همین معناست که اگر مشکلی وجود دارد که می توان از فرصت رشدی استفاده شود،نبایستی این امکان گرفته شود.تنگی فک بالا نیز از همان مشکلات فکی ارتودنسی است که برای درمان آن محدوده زمانی وجود دارد و امکان تصحیح آن توسط ارتودنسی در بالای ۱۵سال وجود ندارد.
کوچک و تنگ بودن فک بالا
تنگی فک بالا میتواند آثار مخربی بر سلامت دهان و دندان فرد داشته باشد. عدم وجود فضای کافی علاوه بر آنکه احتمال ایجاد کراس بایت را افزایش میدهد، در رویش دندانهای دایمی نیز اختلال ایجاد می کند. از آنجا که فضای کافی برای رویش دندانهای دایمی وجود ندارد ،دندانها به صورت بهم ریخته و نامرتب رشد میکنند و در آینده ممکن است نیاز به کشیدن تعدادی از آنها باشد. در حالت طبیعی فک بالا عریض تر از فک پایین است به گونه ای دندانهای فک بالا بر دندانهای فک پایین همپوشانی دارند. زمانی که رشد عرضی ماگزیلا (فک بالا) کمتر از میزان طبیعی باشد دندانهای فک بالا در داخل دندانهای فک پایین قرار میگیرند و حالتی مشابه تصاویر زیر را ایجاد میکنند.
اگر این مشکل درمان نشود می تواند موجب رشد غیر قرینه فک پایین نیز بشود که علاوه بر تاثیر بر ظاهر فرد، با تخریب و سایش دندانها تاثیر مخربی بر سیستم دندانی می گذارد .اگر درمان در سنین پایین صورت بگیرد نتایج حاصل از آن بهتر و احتمال از دست رفتن آثار درمان کمتر است.
درمان تنگی فک بالا توسط پالاتال اکسپندر (RPE) صورت میگیرد و چگونگی استفاده از آن نیاز به نظر متخصص ارتودنسی دارد .
دستگاه ارتودنسی بازکننده کام (هایرکس)
این دستگاه از یک پیچ تشکیل می شود که در قالب یک چارچوب فلزی یا آکریلیک قرار گرفته و توسط بند هایی به سطح دندانها متصل میشود. باز شدن این پیچ موجب افزایش فاصله بین قسمتهای راست و چپ وسیله و به این ترتیب باعث جدا شدن درز های کام از یکدیگر می شود.
این فرایند به مرور ادامه پیدا میکند و نهایتا همانطور که در تصویر زیر میبینید در پایان افزایش فضا بین دو دندان ثنایا دیده میشود (فلش شماره3 در تصویر زیر). وجود این فضا یا دیاستم نشان دهنده آن است که که در حین فعال بودن اپلاینس، دو نیمه استخوان ماگزیلا (فک بالا) از ناحیه درز میانی به طور برابر از یکدیگر فاصله گرفته اند. فضای ایجاد شده بین دو دندان ثنایا، به کمک الیاف لثه ای که به دندانها متصل شده اند (و با کشیدن دندانها آنها را به یکدیگر نزدیک میکنند) بسته میشود. این حرکت به محض آنکه فعال بودن دستگاه متوقف شود آغاز میشود. فضای ایجاد شده بین دو نیمه استخوان نیز 3 تا 6 ماه بعد با استخوان جدید پر میشود. در طول دوره درمان ،افزایش فاصله میان دندانهای ثنایا ممکن است موجب حساس شدن آنها نیز بشود که طبیعی بوده و بر طرف میشود.
همانطور که در ابتدا اشاره شد،باز شدن درزهای فکی توسط ارتودنسی تا ۱۵ سالگی امکانپذیر است و پس از آن این درزها چنان در یکدیگر درهم رفتگی پیدا می کنند که دیگر توسط ارتودنسی صرف قابل درمان نیست و نیاز به جراحی فک نیز وجود دارد. در واقع در سنین بالا برای رفع تنگی فک بالا به این شکل اقدام می شود که ابتدا دستگاه هایرکس بر روی دندانها نصب می شود و سپس فرد به اتاق عمل می رود. در اتاق عمل طبق پروسه جراحی فک موسوم به سارپی درز های استخوانی از هم باز می شوند و سپس بیمار مجددا نزد متخصص ارتودنسی ارجاع می شود. متخصص ارتودنسی با بازکردن پیچ هایرکس، روند بازکردن درزهای استخوانی را تکمیل می کند و پس از ایجاد فاصله بین دندانهای جلویی، ارتودنسی ثابت یا سیم بستن دندانها شروع می شود.