از دست دادن زود هنگام دندان های شیری

همه ما دو مجموعه دندان درمی‌آوریم. مجموعه اول دندان‌های شیری هستند که از حدود شش ماهگی به ‌تدریج از لثه بیرون میزنند. سن دقیق درآمدن دندان از لثه در افراد مختلف متفاوت است. هنگامی که کودک رشد می‌کند و بزرگ‌تر می‌شود به تدریج دندان‌های شیری افتاده و با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند. دندان‌های دائمی مجموعه دوم دندانها در انسانها هستند که هیچ جایگزینی ندارند و در صورتی‌ که بیفتند یا کشیده شوند اغلب جای آن‌ها تا آخر خالی خواهد ماند و تنها می‌توانید با پروتز مصنوعی جای آنها را پر کنید. از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری در کودکان باید هر چه سریع تر درمان شود تا از بروز مشکلات دندانی در آینده جلوگیری شود.

از دست دادن زود هنگام دندان های شیری
از دست دادن زود هنگام دندان های شیری

سن افتادن دندانهای شیری

به گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا، در بیشتر کودکان در حدود شش ‌سالگی فرآیند افتادن دندان‌های شیری آغاز می‌شود. با این حال ممکن است افتادن دندان‌های شیری کمی زودتر از این سن اتفاق بیفتد به خصوص در صورتی که دندان کودک زودتر از کودکان هم سن خود درآمده باشد. به طور کلی کودکان بین شش تا دوازده ‌سالگی دندان‌های شیری خود را از دست می‌دهند اما در صورتی که دندانها پیش از این سن در اثر فرایند طبیعی بیفتند، مشکلی ایجاد نمی‌شود و زود هنگام محسوب نمی‌شود. دندان جلویی وسطی فک بالا و پایین معمولاً اولین دندان‌های شیری هستند که میافتند و پس از آن دندان‌های جلویی کناری، دندان‌های نیش و دندانهای آسیاب در نوبت‌های بعدی قرار دارند. هنگامی که دندان‌های دائمی برای بیرون زدن از لثه آماده می‌شوند، دندان‌های شیری بالای آنها می‌افتند. دندان‌های شیری به عنوان فضا نگهدار برای دندان‌های دائمی و هدایت ‌کننده آنها به جایگاه درست عمل می‌کنند.

دلایل از دست دادن زود هنگام دندان شیری

همان ‌طور که گفته شد در صورتی که در فرآیند طبیعی ، دندان‌های شیری زودتر بیفتد مشکلی ایجاد نمی‌شود و به آن از دست دادن زود هنگام گفته نمی‌شود اما در صورتی که دندان‌ها به علت آسیب‌ دیدگی و یا پوسیدگی بیفتند یا کشیده شوند، به آن از دست دادن زود هنگام گفته می‌شود. عفونت لثه می‌تواند باعث لق شدن دندان در استخوان فک و افتادن آن شود. در صورتی که این وضعیت در مراحل اولیه درمان نشود برای نجات دندان دیر می‌شود. در مقاله‌ای که در سال 2008 در Journal of the American Dental Association منتشر شد گزارش شد کاهش تراکم استخوان که گاهی اوقات در کودکان مبتلا به دیابت دیده می‌شود می‌تواند منجر به افتادن زود هنگام و غیر منتظره دندان شیری شود. جراحات و آسیب‌های دندانی مانند ضربه دیدن دندان به دلیل بازی یا ورزش می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود. زمین خوردن، تصادفات و حوادث مختلفی که باعث صدمه دیدن شدید دندان می‌شود پس از پوسیدگی، از جمله دلایل شایع از دست دادن زود هنگام دندان شیری است.

شکل- در تصویر بالا سمت راست دندان شیری زودتر از موعد افتاده و جای آن خالی مانده است. به همین خاطر دندانهای همسایه که مقاومتی در مقابل خود نمیبینند به سمت جای خالی انحراف پیدا میکنند. در تصویر سمت راست به مرور جای خالی کوچک شده (با فلش سیاه رنگ به آن اشاره شده است) و دیگر به اندازه کافی فضا برای بیرون زدن دندان دائمی زیر لثه وجود ندارد.
شکل- در تصویر بالا سمت راست دندان شیری زودتر از موعد افتاده و جای آن خالی مانده است. به همین خاطر دندانهای همسایه که مقاومتی در مقابل خود نمیبینند به سمت جای خالی انحراف پیدا میکنند. در تصویر سمت راست به مرور جای خالی کوچک شده (با فلش سیاه رنگ به آن اشاره شده است) و دیگر به اندازه کافی فضا برای بیرون زدن دندان دائمی زیر لثه وجود ندارد.

عوارض از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری

در صورتی که دندان شیری بیفتد در حالی که هنوز دندان دائمی زیر آن آماده بیرون زدن نشده است، اولین مشکلی که پیش می‌آید خالی ماندن جای دندان شیری و حرکت دندان‌های مجاور به سمت جای خالی است. این وضعیت چند مشکل ایجاد می‌کند. اول این که دندان‌های پیرامون آن کج شده و یا جا به جا میشوند. به این ترتیب درمان ارتودنسی در آینده اجتناب‌ ناپذیر خواهد بود. مشکل دوم مسدود شدن مسیر بیرون زدن دندان دائمی زیر لثه است. به این ترتیب ممکن است دندان دائمی در زیر لثه مانده (نهفتگی دندان) و یا از جای نامناسبی بیرون بزند. به این ترتیب باز هم باید با درمان ارتودنسی دندان دائمی را به جایگاه اصلی خود هدایت کرد. مشکل دیگر این است که دندان دائمی به علت تنگ بودن فضا در هنگام فشار آوردن برای بیرون زدن ممکن است به ریشه ‌های دندان‌های مجاور فشار وارد کرده و باعث تحلیل رفتن آنها شود.

از دست دادن زود هنگام دندان های شیری
از دست دادن زود هنگام دندان های شیری

درمان از دست دادن زود هنگام دندان شیری

باید کودک را به دندان پزشک نشان دهید تا مشخص شود آیا دندان از دست رفته یک دندان شیری بوده است یا دندان دائمی و همچنین باید بررسی شود در صورتی که دندان شیری بوده آیا دندان دائمی زیر آن در حال بیرون زدن است یا هنوز آماده خروج نشده است. همچنین در صورتی که دندان در اثر جراحت شکسته یا کنده شده باشد باید احتمال آسیب دیدن استخوان و یا جراحات دیگر نیز در نظر گرفته شده و بررسی شود. در صورتی که دندان به صورت کامل از جای خود کنده شده باشد در صورتی که بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید امکان کاشت دوباره دندان وجود دارد. تا زمانی که به دندان‌پزشک برسید باید دندان کنده شده را در یک لیوان شیر یا آب نگه دارید تا سالم بماند.

شکل- فضا نگهدار
شکل- فضا نگهدار

در هر صورت اگر دندان شیری از دست رفته باشد و نتوان آن را پیوند زد باید در جای خالی آن وسیله ‌ای به نام “فضا نگهدار” قرار داده شود تا جای خالی محافظت شده و برای بیرون زدن دندان دائمی حفظ شود.

پیشگیری

پیش از هر چیز باید بهداشت دهان به خوبی رعایت شود تا جلوی پوسیدگی دندان و عفونت لثه گرفته شود. هر شش ماه یکبار باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم جرم گیری انجام شود و وضعیت سلامت لثه و دندان‌ها بررسی شود. این کار برای پیشگیری از تمامی مشکلات دهان و دندان ضروری است. کودکانی که دیابت دارند در خطر بیشتر تحلیل رفتن استخوان و کاهش تراکم آن قرار دارند بنابراین در صورت لزوم باید تحت مراقبت‌های پیشگیرانه پوکی استخوان و نکروز استخوان فک قرار بگیرند.