فشار خون و دندانپزشکی

فشار خون چیست؟

بدن انسان از تعداد زیادی سلول تشکیل شده است که در کنار یکدیگر کار می‌کنند تا زنده بمانند. هر یک از این سلول‌ها وظایف مختلفی به عهده دارند، اما وظیفه‌ی اصلی و اساسی همه‌ی آنها سوخت رسانی به بدن و خروج مواد زائد است. بدن این کار با استفاده از خون انجام می‌دهد که در سراسر عروق خونی بدن جریان دارد. جریان خون از شش‌ها آغاز می‌شود تا به جایی برسد که مواد غذایی ضروری بدن را دریافت کند. خون با عبور از کبد مواد زائد خود را از دست می‌دهد و مجددا به همین چرخه ادامه می‌دهد.

خون به لطف قلب در سراسر بدن جریان دارد، که آن را پمپاژ می‌کند. همین عمل پمپاژ است که با به جریان درآوردن خون در بدن، به تمام بافت‌های بدن اکسیژن و مواد غذایی می‌رساند. اندازه‌گیری فشار خون به معنای سنجش پمپاژ موثر خون در کل بدن و در نتیجه میزان توزیع مواد غذایی و دفع مواد زائد درون بدن است.

اهمیت فشار خون

ممکن است تصور کنید فشار خون تنها برای سلامت عمومی بدن مهم است اما باید بدانید که مراقبت‌های دندانپزشکی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل است که متخصصان دهان و دندان و دندانپزشک‌ها طی مراجعات بیماران، فشار خون را نیز اندازه‌گیری می‌کنند.

فشار خون بالا یکی از عوامل خطر برای بیماری‌های مهمی همچون حمله‌ی قلبی، سکته و دیابت است. بسیاری افراد از بالا بودن فشار خون خود اطلاعی ندارند و ممکن است به طور اتفاقی طی یک معاینه‌ی ساده به این موضوع پی ببرند. از آنجا که بسیاری افراد دو مرتبه در سال به دندانپزشک مراجعه می‌کنند، اندازه‌گیزی فشار خون طی این مراجعات می‌تواند احتمال پی بردن به این بیماری را افزایش دهد.

رابطه‌ی فشار خون و درمان‌های دهان و دندان

فشار خون بالا می‌تواند تاثیر مستقیمی روی چگونگی درمان بیماری‌های دهان و دندان داشته باشد. به عنوان مثال، در صورتی که فردی داروهای کنترل فشار خون استفاده می‌کند ، ممکن است موجب کاهش ترشح بزاق (خشکی دهان) شود و ممکن است مجبور باشد نسبت به پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان هوشیارتر باشد زیرا کاهش بزاق یکی از علل پوسیدگی دندان است.

طی فرایندهای دندانپزشکی از نوعی ماده‌ی بی‌حس کننده استفاده می‌شود که ممکن است حاوی موادی مانند اپی‌نفرین باشند که موجب تنگی عروق و در نتیجه، افزایش فشار خون می‌شوند. در صورتی که مبتلا به فشار خون هستید، برای اجتناب از این مشکل، ممکن است دندانپزشک مجبور باشد دوز داروی بی‌حسی را تغییر دهد تا این تاثیر را کاهش دهد.

تحقیقات حاکی از آن است که داروهای کنترل فشار خون با اکثر داروهای بی‌حس کننده‌ی موضعی و داروهای مسکن تداخل پیدا می‌کنند. تداخل بی‌حس کننده‌های موضعی با بتابلوکرهای غیرانتخابی موجب افزایش میزان سمی بودن ماده‌ی بی‌حس کننده خواهد شد. با استفاده از داروهایی همچون بتا بلوکرهای غیر انتخابی (پروپرانولول و نادولول)، تاثیر اپی‌نفرین که طی فرایند دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد روی عروق قلب تشدید خواهد شد. برای این منظور باید دوز اپی‌نفرین را کاهش داد و فواصل زمانی تزریق آن را افزایش داد.

استفاده‌ی طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDها) ممکن است خاصیت کاهش فشار خون داروهایی مانند دیورتیک‌ها (diuretics)، بتا بلوکرها (beta-blockers)، آلفا بلوکرها (alpha blockers)، گشادکننده‌های عروق (vasodilators) و مهارکننده‌های آنزیم تبدیل کننده‌ی آنژیوتانسین (ACE inhibitors) را خنثی کند. با این حال، استفاده‌ی کوتاه مدت این داروها نیز تاثیرات بالینی خواهد داشت.

درمان دندانپزشکی در بیماران مبتلا به فشار خون بالا نیاز به توجه زیاد دارد، زیرا هر فرایندی که موجب بالا رفتن استرس و اضطراب بیمار شود می‌تواند مشکلات حادی مانند ایست یا سکته‌ی قلبی در پی داشته باشد.

کنترل درد و استرس در بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص بسیار مهم است. بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی ممکن است با ترشح اندوژن‌های کاتکولامین (endogenous catecholamines)، مانند آدرنالین و نور آدرنالین در اثر درد و استرس، در معرض خطرات بسیاری قرار گیرند. این آنزیم‌ها فشار خون و خروجی قلب را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند. با کنترل دردهای ناشی از فرایندهای دندانپزشکی می‌توان این تاثیر را کاهش داد.

پیش از آغاز درمان دندانپزشکی، دندانپزشک باید فشار خون را اندازه بگیرد و اطمینان حاصل کند که بیمار مبتلا به فشار خون بالا و دیگر بیماری‌های مرتبط با آن نیست و در صورت لزوم در روند درمان بیمار تغییرات لازم را ایجاد نماید.

اندازه‌گیری دقیق فشار خون خانم‌های باردار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا بارداری ممکن است موجب تغییر فشار خون فرد شود. بیش از 10 درصد زنان باردار مبتلا به فشار خون بالای بارداری هستند.

دقت به فشار خون در افراد مبتلا به دیابت، افراد مبتلا به اختلالات حرکتی غیرارادی و نیز بیماران سالخورده نیز مهم است. دندانپزشک باید با سایر بیماری‌هایی که با داروهای کنترل فشار خون (مانند آتنولول، آملودیپین و کاتلول) درمان می‌شوند، مانند سردردها، درد موضعی، نارسایی کلیه، گلوکوم (آب سیاه چشم) و نارسایی احتقانی قلب آشنایی داشته باشد.

دسته‌ی دیگری از داروها تحت عنوان بلوکرهای کانال کلسیم (CCBها) هستند که معمولا برای درمان فشار خون بالا و شرایط خاص قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند شرایطی به نام هیپرپلازی لثه یا رشد بیش از حد یا پف و ورم بافت لثه را تجربه می‌کنند. گاهی اوقات بافت لثه به شکلی غیر عادی سطح دندان را می‌پوشاند. این تاثیر در برخی مبتلایان به صرع که داروهای ضد تشنج مصرف می‌کنند نیز مشاهده شده است.

افزایش حجم بافت لثه از یک سو کیفیت بهداشت دهان و دندان را کاهش خواهد داد، زیرا پاکسازی فضای بین دندان‌ها دشوار خواهد شد. از سوی دیگر، این تغییرات ظاهری می‌توانند موجب شرمندگی بیمار شوند و در عملکرد اجتماعی او تاثیرگذار باشند.