دستگاه بازکننده کام (هایرکس)

وسیع کننده کام چیست؟

وسیع کننده کام که به آن پالاتال اکسپندر( Palatal Expander ) نیز گفته می‌شود یک وسیله ارتودنسی مربوط به فک بالا است که به افزایش فضای قوس دندانی کمک می‌کند. وسیع کننده کام بدنه ‌ای متشکل از دو نیمه دارد که در وسط آن یک پیچ تعبیه شده است. این پیچ کلید مخصوص دارد که با استفاده از آن بیمار طبق دستور متخصص ارتودنسی پیچ را پیچانده و دستگاه را فعال می‌کند. به این ترتیب نیروی کششی در وسط کام ایجاد می‌شود به طوری که نیروی اعمال شده دو نیمه کام را به سمت دور شدن از هم حرکت می‌دهد. به این ترتیب فک بالا پهن‌تر می‌شود. با پهنتر شدن فک بالا بسیاری از مشکلات دندانی مرتبط با کمبود فضای فک مانند کراس بایت و نهفتگی دندان اصلاح می‌شود. وسیع کننده کام سه نوع دارد: بازکننده سریع کام، بازکننده کننده تدریجی کام و بازکننده کام متکی بر ایمپلنت. نوعی که ما به آن خواهیم پرداخت دستگاه بازکننده سریع کام(هایرکس)می باشد.

چه زمانی از باز کننده فوری کام استفاده می‌شود؟

ابتدا متخصص ارتودنسی، دهان بیمار را معاینه می‌کند و وضعیت به هم فشردگی و هم‌پوشانی دندانهای عقبی دهان را ارزیابی می‌نماید. حدود نیمی از پهنای دندان‌های بالایی باید با دندان‌های پایینی همپوشانی داشته باشد. هنگامی که در عقب دهان دندان‌های بالایی با سطح داخلی دندان‌های پایینی تماس دارند، به به آن کراس بایت عقب دهان(خلفی) گفته می‌شود (شکل زیر).

کراس بایت خلفی دهان در صورتی که تنها در یک طرف وجود داشته باشد ممکن است باعث رشد نامتقارن فک پایین شود. به همین علت باید هر چه سریع تر به درمان آن اقدام شود. اصلاح کراس بایت عقب دهان به پیشگیری از رشد نامتقارن فک پایین کمک می‌کند.

از آنجایی ‌که در این روش درمانی درز میانه کام باز می‌شود بهتر است این کار در سنین پایین و پیش از بسته شدن درز کام، صورت بگیرد. در بزرگسالان که درز میانی کام بسته شده است ، برای استفاده از باز کننده کام باید عمل جراحی در فک بالا انجام شود. به این روش وسیع کردن کام با استفاده از جراحی گفته می‌شود.

چگونه از وسیع کننده کام استفاده کنیم؟

با پیچاندن پیچ وسط بدنه باز کننده کام، دستگاه فعال می‌شود. فعال سازی آن را خود والدین می‌توانند انجام دهند اما این کار قابل انجام توسط کودکان نیست.

کلید مخصوص به والدین داده می‌شود تا آن را در سوراخ کوچک پیچ وسیله قرار دهند. برای این کار بهتر است کودک در محیطی پر نور بر روی تخت دراز بکشد و شما در مقابل او قرار گرفته و سر خود را به عقب کج کنید و از کودک بخواهید دهان خود را باز کند. به این ترتیب بهتر می‌توانید سقف دهان او را ببینید (شکل زیر).

حتماً یک نخ به کلید وصل کنید تا در صورتی که ناگهان کلید از دستتان رها شد، داخل حلق کودک نرود.

کلید را با دو انگشت خود بگیرید و آن را در سوراخ وسط وسیع کننده کام قرار دهید و سپس به سمت عقب دهان بپیچند تا متوقف شود. کلید را به سمت عقب دهان بکشید تا بتوانید سوراخ جدیدی که در جلوی وسیله ظاهر می‌شود را ببینید (شکل زیر).

در مرتبه بعدی که می‌خواهید پیچ را بپیچانید باید کلید را در داخل این سوراخ قرار دهید. اگر پیچ را کامل نپیچانده باشید، نمی‌توانید این سوراخ جدید را مشاهده کنید و یا ممکن است تنها بخشی از آن را ببینید و نمی‌توانید کلید را  داخل آن قرار دهید. در چنین شرایطی باید سوراخی که قبلاً به سمت عقب دهان چرخانده بودید را پیدا کنید و چرخش قبلی را تکمیل کنید.

معمولاً متخصص ارتودنسی از شما می‌خواهد هر بار یک چرخش از جلو به سمت عقب دهان انجام دهید تا سوراخ بعدی را مشاهده کنید. معمولاً یک یا دو مرتبه در روز باید این کار انجام شود. متخصص ارتودنسی پس از چند هفته  پهنای فک را اندازه‌ گیری کرده و به شما می‌گوید آیا لازم است ادامه بدهید یا نه.

تا چه مدت باید از باز کننده کام استفاده کنیم؟

زمانی به شما گفته می‌شود کار تمام شده است که کراس بایت برطرف شده باشد. با این حال ممکن است حدود سه ماه باز کننده در جای خود بماند تا وضعیت جدید فک تثبیت شود. هنگامی وضعیت جدید فکها تثبیت می‌شود که شکاف ایجاد شده در خط میانی کام با تشکیل استخوان جدید بسته شود و فک بالا پایدار شود. در صورتی که باز کننده فوری کام را به محض ایجاد پهنای لازم دربیاورید، ممکن است بخشی از نتایج زحمات تان هدر رفته و فضای ایجاد شده در میان کام بسته شود. در حین پهن شدن فک، ممکن است بین دو دندان جلویی بالایی فاصله ایجاد شود. این کاملا طبیعی بوده و نشان دهنده عملکرد درست باز کننده کام است. پس از اتمام درمان فاصله ایجاد شده بسته میشود.

آیا استفاده از باز کننده کام درد دارد؟

خیر. در ابتدا که پیچ را میپیچانید، تا چهار الی پنج دقیقه اول ممکن است احساس فشار در سقف دهان داشته باشید. این احساس فشار شبیه به حالتی است که با انگشت خود سقف دهان را فشار می‌دهید. بنابراین استفاده از وسیع کننده کام درد ایجاد نمی‌کند.

هنگام استفاده از باز کننده  کام چه مشکلات ممکن است ایجاد شود؟

یکی از مشکلات ممکن است شل شدن یک طرف وسیله باشد. در صورتی که دندان آسیاب بزرگ به سمت گونه کج شده باشد، ممکن است در حین درمان وسیع کننده از دندان جدا شود. همچنین در صورتی که خیلی وسیله را دستکاری کنید، ممکن است شل شود.

پس از فعال کردن وسیلة ممکن است بیمار دچار خونریزی بینی شود. این وضعیت بسیار نادر است اما باید از آن اطلاع داشته باشید. از آنجایی ‌که دو نیمه کام که کف بینی را تشکیل می‌دهند از هم دور می‌شوند، امکان خونریزی بینی وجود دارد. پس از این که خونریزی بینی تحت کنترل قرار گرفت باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید و دستورات بعدی را دریافت نمایید. معمولاً پس از مدتی مجدداً پیچاندن پیچ وسیع کننده از سر گرفته می‌شود.

در دوران استفاده از باز کننده کام به چه نکاتی باید توجه کنیم؟

برخی از غذاها مانند غذاهای سفت یا چسبنده را در این دوران نباید مصرف کنید. هر بار که دندان‌ها را مسواک می‌کنید باید باز کننده را نیز مسواک بزنید. میانه و دو طرف باز کننده را خوب تمیز کنید. در صورتی که تکه ای از غذا در وسیله گیر کرده است دهان خود را با آب شست ‌و شو دهید و با مسواکی با سر کوچک سعی کنید آن را خارج کنید.