دیپ بایت یکی از ناهنجاری های شایع فک و دندان است که با وجود ظاهر ساده، عوارض های جدی برای سلامت دهان و دندان دارد. این اختلال معمولا، زمانی رخ می دهد که دندان های قدامی فک بالا بیش از حد طبیعی بر روی دندان های فک پایین هم پوشانی پیدا می کنند. اگرچه بسیاری از افراد از وجود این دیپ بایت آگاه نیستند، اما در بلند مدت می تواند باعث سایش دندان ها، دردهای فکی، مشکلات گفتاری و حتی تغییر در فرم صورت شود. در ادامه از این مقاله، به بررسی جامع دیپ بایت ، علائم ؛ علت دیپ بایت، عوارض و نحوه درمان دیپ بایت خواهیم پرداخت.
دیپ بایت چیست؟
به طور کلی در حالت طبیعی، دندان های جلویی فک بالا حدود ۱ تا ۲ میلی متر از دندان های جلویی فک پایین را می پوشانند. اما در وضعیت دیپ بایت یا Deep Bite این هم پوشانی بیش از حد است، گاهی تا جایی که دندان های پایینی به سقف دهان برخورد می کنند. همچنین دیپ بایت به دو نوع اصلی تقسیم می شود:
● دیپ بایت اسکلتی که ناشی از ناهنجاری در ساختار استخوان های فک است؛ در این نوع از دیپ بایت، فک پایین معمولاً کوچک تر یا عقب تر از حد طبیعی است.
● دیپ بایت دندانی نتیجه رشد نامتعادل دندان ها یا مشکلات در رویش دندان های خلفی است که باعث بالا آمدن بیش از حد دندان های جلویی می شود.
در هر دو حالت دیپ بایت، توازن میان فک و دندان ها مختل شده و تاثیر مستقیمی بر زیبایی و عملکرد دهان و دندانها می گذارد.
علائم دیپ بایت
علائم دیپ بایت بسته به شدت ناهنجاری متفاوت است؛ برخی افراد ممکن است فقط از لحاظ ظاهری دچار تغییراتی شوند، در حالی که در دیگران، علائم عملکردی و دردناک بروز می کند. مهم ترین نشانه های دیپ بایت عبارت‌اند از:
● پوشش بیش از حد دندان های پایین توسط دندان‌های بالا
● تماس دندان های جلویی پایین با لثه یا سقف دهان
● کوتاه به نظر رسیدن صورت در ناحیه پایین فک
● سایش غیر طبیعی لبه های دندان ها
● احساس فشار یا درد در مفصل گیجگاهی فکی
● اختلال در تلفظ حروف و صداهای خاص
● خستگی فک پس از صحبت طولانی یا جویدن
همچنین باید گفت که در مراحل پیشرفته دیپ بایت، ممکن است فرد متوجه تغییر در چهره خود شود؛ لب پایین به سمت داخل فشرده می شود و چانه کوچک تر جلوه می کند.
عوارض دیپ بایت
به طور کلی نادیده گرفتن هرگونه عارضه از جمله دیپ بایت ممکن است عوارض قابل توجهی برای سلامت دهان و حتی ساختار صورت به همراه داشته باشد. عوارض دیپ بایت گاه تدریجی و خاموش اند، اما در نهایت تاثیر عمیقی بر کارکرد فک و کیفیت زندگی دارند. سایش شدید دندان ها ، آسیب به لثه و سقف دهان ، اختلال در مفصل گیجگاهی فکی ، تغییر در فرم صورت ، اختلال در گفتار و تلفظ و درد مزمن در گردن و فک از اصلی ترین عوارض دیپ بایت به شمار می روند.
روشهای درمان دیپ بایت
امروزه روش های متنوع و پیشرفته ای برای درمان دیپ بایت وجود دارد. انتخاب روش مناسب ، بستگی به سن بیمار شدت ناهنجاری و علت زمینه ای دارد. درمان دیپ بایت معمولاً توسط متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت انجام می شود. از این رو برخی از اصلی ترین روشهای درمان دیپ بایت عبارتند از:
● درمان ارتودنسی در کودکان به خصوص در سنین رشد، بسیار آسان تر و موثرتر است. پزشک ممکن است از ابزارهایی مانند پلاک های متحرک، بایت پلیت یا هد گیر برای کنترل رشد فک ها استفاده کند. اصلاح زودهنگام می تواند از بروز مشکلات پیچیده در آینده جلوگیری کند.
● ارتودنسی ثابت در نوجوانان و بزرگسالان بریس های ثابت (براکت ها) می توانند با اعمال نیروهای دقیق، موقعیت دندان ها را تنظیم کنند. همچنین در برخی موارد از الاستیک های بین فکی برای ایجاد تعادل میان فک بالا و پایین استفاده می شود.
● درمان ترکیبی با جراحی فک: در موارد شدید یا اسکلتی، تنها ارتودنسی کافی نیست. جراحی فک برای تغییر موقعیت استخوان های فک انجام می شود تا توازن از دست رفته بین دندانها بازگردد. پس از جراحی، ارتودنسی تکمیلی برای تنظیم دقیق دندان ها ادامه می یابد.
● استفاده از الاینر های شفاف: در بزرگسالانی که به دنبال درمان های ساده و غیر قابل مشاهده هستند، الاینرهای شفاف می توانند راه حلی کارآمد باشند.
● اصلاح بایت با ترمیم دندان: در برخی بیماران که دیپ بایت ناشی از کوتاهی دندان های خلفی است، ترمیم با روکش یا باندینگ می تواند تعادل را به دندانها بازگرداند.
روش های تشخیص دیپ بایت
باید گفت که تشخیص دقیق دیپ بایت نیازمند بررسی تخصصی است؛ دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی با مشاهده روابط فکی، عکس های رادیوگرافی و قالب گیری از دندان ها، شدت و نوع ناهنجاری را تعیین می کند. همچنین در کنار ارزیابی جسمانی فک ، بررسی وضعیت عضلات و مفصل فکی نیز اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا بسیاری از بیماران علاوه بر مشکلات دندانی، از درد نیز رنج می برند.
مشكلات این بايت در ارتودنسي
ارتودنسي دندان يك سرى لغت هاى پركاربرد تخصصى دارد كه با دانستن آنها مى توان درك بهترى از مشكلات موجود داشت. از جمله لغات پركاربرد در ارتودنسي، ديپ بايت و اپن بايت مى باشد كه در مقاله اى جداگانه به هر كدام ازآنها خواهيم پرداخت.
در ارتودنسي بایت به نحوۀ قرار گیری دندان‌های قدامی فک بالا و فک پایین روی یکدیگر اطلاق می‌گردد که اگر به درستی جفت نشوند می‌توان گفت بایت فرد دچار مشکل است یا وی به عارضۀ “مال اکلوژن” دچار است.
انواع مشکلات بایت عبارتند از دیپ بایت، اورجت، آندربایت، اوپن بایت، کراس بایت؛ که در اینجا به دیپ بایت می‌پردازیم.
ديپ بايت در ارتودنسي
در دیپ بایت بخش زیادی از دندان‌های قدامی فک پایین توسط دندان‌های قدامی فک بالا پوشانده می‌شوند (روی یکدیگر همپوشانی دارند) و دندان‌های قدامی فک پایین به بافت لثه در قوس فک بالا برخورد می‌کنند.
دیپ بایت يكى ازمضرترین حالات برای دندانها و سلامت مفاصل فک به شمار می‌رود. از آنجا که به مرور زمان دندان‌های فک بالا باعث ساییدگی سطوح جونده می‌شوند، این مشکل می‌تواند ظاهر لبخند (و زیبایی چهره) را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
مشکلات بایت نتیجۀ ناهماهنگی و هم تراز نبودن دندانها و فک می‌باشند که اغلب ژنتیک فرد در آن دخیل است و البته می‌تواند نتیجۀ فشردگی و بی‌نظمی دندانها، داشتن دندان خراب، و پوسیده یا درمان‌های ضعیف یا ناموفق دندانپزشکی و از دست رفتن دندانها، بویژه از دست رفتن دندان‌های عقبی باشد.
دیپ بایت همچنين ممکن است نتیجۀ بزرگتر بودن فک بالا، کوچکتر بودن فک پایین، از دست رفتن دندان‌های فک پایین، یا الگوی تنگ عضلات دهان باشد.عادات نادرستی از قبیل مکیدن انگشت شست، و فشردن یا ساییدن دندانها روی هم یا دندان قروچه (براکسیسم) نیز می‌تواند منجر به بروز چنین مشکلاتی شوند.
بر خلاف دیگر بیماری‌ها یا مشکلات دندانی که نشانۀ فوری درد را به همراه دارند، دیپ بایت بیماری خاموشی است که به آهستگی و به مرور زمان پیش می‌رود. شاید در مراحل اولیه چندان قابل رویت نباشند زیرا تغییرات ناچیز و به ظاهر جزئی هستند، با این حال نتیجۀ آنها مشکلات بازگشت‌ناپذیری است که پس از مدت زمانی نسبتا طولانی و بروز بخش وسیعی از آسیب، به عنوان نوعی حساسیت ناگهانی شناسایی می‌شوند.
حتی جزئی‌ترین موارد دیپ بایت نیز می‌توانند با زیبایی مرتبط باشند، اما مشکلات حاد آن منجر به مسائل جدی در فرایند رویش دندانها خواهد شد. از دست رفتن دندان‌های عقبی در یک فرد بزرگسال می‌تواند منجر به ایجاد “دیپ بایت” یا وخامت آن شود که نتیجۀ آن تخریب بایت، درگیر شدن بخش پایین صورت و در نهایت ایجاد ظاهری مسن‌تر برای فرد می‌باشد.
تماس دائم دندان‌های پایین با اطراف بافت لثه پشت دندان‌های فک بالا در نهایت می‌تواند باعث تحلیل لثه شود و به ریشه‌های دندان‌های فک بالا آسیب برساند. دیپ بايت یکی از شایعترین مشکلات بایت در ارتودنسي است که در کودکان و بزرگسالان مشاهده می‌شود.
درمان این مشکلات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا می‌تواند سایش شدید دندانها را در پی داشته باشد. لبۀ بالایی دندان‌های فک پایین خیلی زود و به شدت ساییده می‌شوند. با قرار گرفتن کامل دندان‌های فک بالا روی دندان‌های فک پایین، عملکرد دندانها، بویژه هنگام جویدن غذا، ضعیف خواهد شد.
شاید مشکلات بایت تنها یک معضل زیبایی به نظر برسند اما در واقع جدی‌تر از آن هستند؛ این مشکل می‌تواند به دندانها و لثه‌ها آسیب چشمگیر بزند و نیز سردرد، رشد و حرکت نامناسب فک پایین، و اختلالات مفصل گیجگاهی فکی ( TMJ) را در پی داشته باشد.
مراحل دیپ بایت
مراحل اولیه: فرد می‌تواند متوجه ساییدگی دندان‌های قدامی فک پایین شود که به شکل مسطح شدن سطح بالایی دندان، خطوط کج و معوج/ خط شکست‌های نازک در دندان‌های قدامی همراه با تجمع جرم و خونریزی لثه، عموما در دندان‌های قدامی فک پایین، مشاهده می‌شوند. در صورت متوقف نشدن این روند، لبۀ بالایی دندان‌های فک پایین، و در برخی موارد دندان‌های فک بالا، خیلی زود و به شدت ساییده خواهند شد، که حساسیت دندانى را در پی خواهد داشت.
پوسته پوسته شدن ناگهانی بخشی از دندان، خونریزی متوالی از لثه، بویژه هنگام مسواک زدن نیز مشاهده می‌شوند. به مرور زمان، ممکن است در اثر فرو رفتن لبه‌های بالایی دندانها در لثه، بافت لثۀ پشت دندان‌های فک بالا و جلوی دندان‌های فک پایین جویده شود که تحت عنوان تحلیل لثه شناخته می‌شود.
در این شرایط لبخند نیز می‌تواند تحت تاثیر قرار گیرد زیرا به مرور زمان سطح جوندۀ دندان‌های فک بالا ساییده می‌شود و لثه نازیبا به نظر می‌رسد. این مشکل می‌تواند بسیار جدی باشد و اغلب منجر به از دست رفتن دندان‌های قدامی شود.
یکی از عوارض جانبی بیماری‌های لثه و جرم دندان ممکن است به شکل تنفس بد قابل مشاهده باشد.
مراحل پیشرفته: دیپ بایت می‌تواند موجب پوسیدگی شدید دندانها شود که در قالب حساسیت‌های عمومی در سراسر دندانها، درد در دندان‌هایی که به شدت تحت تاثیر قرار گرفته‌اند و درد در مفاصل گیجگاهی فکی (TMJ) (در در مفاصل و عضلات فک) ظاهر می‌شود.
