ارتودنسی و فعالیتهای ورزشی

حفاظت مناسب و صحیح از دهان و دندانها، خصوصا هنگامی که از براکت های ارتودنسی استفاده می شود، اهمیت ویژه ای دارد. صدمات وارد شده به دهان نه تنها باعث آسیب به دندانها میشوند بلکه میتوانند با شکستن براکت ها موجب پاره شدن لبها نیز شوند. در واقع برخى از ورزشهاى پربرخورد ريسك آسيب به بريس ها و از اين طريق به بافتهاى دهان و دندان را دارند و لازم است كه ورزشكاران داراى ارتودنسى از نكات مربوط به اين موضوع آگاهى داشته باشند.

گارد كامل صورت

ورزشكاران برخى رشته ها خود از گاردهايى استفاده مى كنند كه مانع آسيب به صورت مى شوند. گاردهای کامل صورت که در ورزشهای پربرخورد نظیر فوتبال آمریکایی یا ورزشهای رزمی مورد استفاده قرار میگیرند، دهان را از بیشتر ضربات وارد شده حفاظت میکنند. در کنار استفاده از گاردهای کامل صورت ،استفاده از سایر روشهای محافظت دهان نیزمی تواند سودمند باشد. متخصصین ارتودنسی استفاده از محافظ های دهان را -هنگام انجام فعالیتهای ورزشی که احتمال آسیب به محیط دهان وجود دارد- توصیه می کنند. این گونه محافظ ها دندانها ،لبها ،گونه ها و زبان را از صدمات احتمالی وارد شده محافظت می کنند.

محافظ دهان

محافظ دهان که به عنوان ارزانترین و در دسترس ترین ابزارمحافظ ورزشی شناخته میشود میتواند در تعدیل ضربات سنگین وارد شده به دهان و دندانها بسیار موثر باشد. بوکس, ورزشهای رزمی, دوچرخه سواری, هاکی, ژیمناستیک, هندبال, اسکیت, اسکی, اسکواش, والیبال, واترپلو از جمله ورزشهایی هستند که به علت ارتباط مستقیم و خطرناکشان با سر و دهان؛ استفاده از محافظهای دهان در آنها ضروری به نظر میرسد.

امروزه انواع مختلفی از محافظهای دهان وجود دارند. بهترین محافظهای دهان, محافظهایی هستند که به طور شخصی (custom) و بر اساس قالب دهان فرد برای وی ساخته شده باشند. پایداری و نگهداری آسان در دهان, عدم تداخل با تکلم و تنفس از جمله مزایای محافظهای مخصوص ساخته شده برای هرفرد هستند.

گاردهای آماده دهان و دندان

 گاردهای از پیش ساخته شده، نسبت به انواع شخصی، درجات پایین تری از پیشگیری و راحتی را دارند و ممکن است ضخیمتر به نظر برسند. همچنین برای نگهداری و ثبات انها در دهان ،در بیشتر موارد باید فکها بسته باشند و همین امر ممکن است تنفس و تکلم را اندکی دشوارتر سازد. هنگامی که بریس ها بر روی دندانها هستند و موقعیت دندانها مرتبا در حال تغیر است, میتوان از محافظهایی تحت عنوان بویل اند بایت (boil & bite) استفاده کرد چرا که با تغییر موقعیت فک و دندانها خود را تطابق می دهند. همانطور که از نام آنها پیداست این محافظها ابتدا در آب جوشانده میشوند و بر اثر حرارت، مواد موجود در آنها نرم میشود . سپس در حالی که گارد هنوز نرم است  آنرا در دهان قرار داده و به آرامی گاز میگیرند و به این ترتیب گارد شکل دهان را به خود میگیرد .هرچند در نهایت نمیتوان آنها را به راحتی گاردهای مخصوص هر فرد دانست و در بعضی موارد ضخامت آنها در حدی نیست که بتواند اثر دندان به همراه brace را بر روی خود ثبت کند و از اینرو شاید میزان حفاظت کنندگی آنها به میزان کافی نباشد.

تاثير محافظ صورت و دهان

بنا بر تحقیقات صورت گرفته در ADA ( جامعه دندانپزشکان آمریکا ) استفاده از محافظهای صورت و دهان سالانه از وقوع 200 هزارحادثه در دبیرستانها و مسابقات ورزشی جلوگیری میکند.به طور کلی 39-13 % از جراحات دندانی مربوط به فعالیتهای ورزشی است. زمانی که یک ورزشکار از محافظ استفاده نمیکند امکان بروز حادثه 60 برابر بیشتر از زمانی است که محافظ مورد استفاده قرار میگیرد. بنا بر اعلان انجمن ارتودنتیستهای آمریکا 84% از کودکان در هنگام انجام فعالیتهای ورزشی از محافظها استفاده نمیکنند. باید به این نکته توجه کرد که آسیب دیدن دندانها بر اثر فعالیتهای ورزشی میتواند موجب انتقال آنها به موقعیتی نادرست شده و به این ترتیب مشکلاتی را در درمان ایجاد کند ؛چرا که اول باید دندان آسیب دیده ترمیم شده و سپس به جای اصلی خود بازگرددوهمین امر میتواند به طولانی تر شدن فرایند درمان و افزایش تعداد جلسه های مراجعه بینجامد. از اینرو توصیه میشود در حین انجام هرگونه فعالیتهای ورزشی اهمیت استفاده ازمحافظها مورد تاکید قرار گرفته و سههل انگاری نشود.درنهایت باید خاطر نشان کرد در هنگام شرکت در فعالیتهای ورزشی پربرخورد باید از ابزارهای ارتودنسی متحرک مانند پلاکها یا ریتینر های متحرک نیز اجتناب کرد.

مشكل عدم استفاده از گاردها فقط به آسيب به دندانها ختم نمى شود.در اصل بيشترين مشكلى كه در عدم استفاده از گاردها وجود دارد،آسيب منتقل شده به بافتهاى نرم دهان مى باشد.آزردگى و ناراحتى بافتى ايجاد شده از اين ضربات گاهى چنان دردسرساز مى باشد كه روند پيشرفت درمان ارتودنسى را با وقفه مواجه مى كند؛ازينرو حفظ سلامت دهان و دندان خود يكى از مهمترين فاكتورهاى تاثيرگذار بر طول دوره درمان ارتودنسى مى باشد.