پروفیلاکسی یا پیشگیری از بروز مشکلات دندانپزشکی

پروفیلاکسی دندانپزشکی چیست؟

پروفیلاکسی یا پیشگیری از بیماری در دندانپزشکی اصطلاحی پزشکی است که به فرایندهایی اطلاق می گردد که موجب ارتقاء سلامت دهان می شوند. این فرایندها می توانند شامل هر چیزی باشند از چکاپ های دندانپزشکی گرفته تا فیشور سیلانت ها که برای محافظت از دندان ها در برابر پوسیدگی و حفره های دندانی استفاده می شوند.

با خواندن این مقاله با انواع مختلف پروفیلاکسی های دندانپزشکی آشنا خواهید شد و راحت تر می توانید تصمیم بگیرید می خواهید از کدام درمان بهره مند شوید. در برخی شرایط خاص، برخی کودکان مانند آنهایی که مشکل جسمی یا ذهنی دارند، و بهداشت دهانی آنها به طور مؤثری انجام نمی شود، ممکن است هر 6 یا 12 هفته یک مرتبه نیاز به پروفیلاکسی داشته باشند.

چرا پروفیلاکسی دندانپزشکی لازم است؟

هر روز باکتری های پلاک های روی سطح دندان ها، بویژه اطراف محل تماس لثه ها با دندان ها، فیلم های چسبناکی بوجود می آورند که با لمس کردن آنها با زبان غیر ممکن است بتوان آنها را احساس کرد. این باکتری ها می توانند منجر به بروز التهاب و تورم، و در نهایت، اگر برداشته نشوند، بیماری لثه شوند.

اکثر آنها با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم پاک می شوند، اما در قسمت هایی که دسترسی به آنها دشوار است، یا اغلب نادیده گرفته می شوند، خیلی زود این لایه پلاک دندانی سفت می شود و به ماده ای به نام جرم یا رسوب دندان تبدیل می شود. رسوب دندان فوق العاده سخت و محکم است و با مسواک زدن معمولی قابل برداشتن نیست و باید به آرامی با خراشیدن زدوده شود.

مهم است اطمینان حاصل شود که جرم دندان از بین رفته است، در غیر اینصورت سم موجود در آن موجب بروز التهاب و عفونت خواهد شد.

خدمات پروفیلاکسی دندانپزشکی

خدمات دندانپزشکی که پروفیلاکتیک تلقی می شوند عبارتند از گزینه های مختلفی مانند:

• معاینات دندانپزشکی
• تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس
• پاکسازی
• جرمگیری و تسطیح سطح ریشه
• کشیدن نخ دندان و پولیش کردن
• فلوراید تراپی یا سیلانت

هر یک از این خدمات عملکردهای مختلفی برای دندان ها دارند. چکاپ ها و معاینات دندانی برای پوسیدگی ها، بیماری لثه، سرطان دهان، و غیره. تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس (که بایت وینگ هم نامیده می شوند) هر گونه علائم پوسیدگی دندان را بررسی می کنند. پاکسازی هایی که توسط دندانپزشک برای زدودن پلاک های دندانی، جرم، رسوب و تارتار انجام می شوند.

جرمگیری و تسطیح سطح ریشه شکلی از پاکسازی یا تسطیح سطح ریشه است که برای زدودن تارتار و دیگر ذرات باقی مانده مانند جرم روی دندان ها انجام می شود. گفته می شود با کشیدن نخ دندان می توان ذرات غذا و پلاک های بین دندانی را زدود. پولیش کردن شامل پاکسازی با خمیر سمباده مانندی است که لکه ها و پلاک های دندانی انباشته شده را از بین می برد.

فلوراید تراپی یا سیلانت ها، که معمولاً برای کودکان استفاده می شوند، درمان های دندانپزشکی هستند که از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کنند.

پروفیلاکسی برای کودکان

وقتی نوبت به مراقبت های دندانی می رسد، کودکان نیازهای خاصی دارند. آنها فوق العاده مستعد پوسیدگی دندان و دیگر مشکلات دندانی هستند. سلامت ضعیف دهان یکی از شایع ترین مشکلات سلامت کودکان در سراسر دنیا است. انجمن دندانپزشکان کودکان آمریکا توصیه می کند که نخستین معاینه دندانی و درمان پروفیلاکتیک برای کودکان در سن 12 ماهگی آنها انجام شود.

دندانپزشکان اطفال در کمک به کودکانی تخصص دارند که ترس و اضطراب مربوط به مراجعات به دندانپزشک را تجربه می کنند. هدف اولیه و اصلی مداخلات اولیه درمان های پروفیلاکسی برای کودکان کم سن این است که آنها خیلی زود به دیدن دندانپزشک عادت کنند.

از این طریق، دندانپزشک در صورت لزوم می تواند فرایندهای پیشگیرانه ای اعمال نماید- از جمله سیلانت ها و فلوراید تراپی- برای پیشگیری از پوسیدگی دندان.

تأثیر گذاری

توصیه های متعددی در مورد اقدامات پروفیلاکتیک دندانپزشکی وجود دارد، از جمله اینکه هر چند وقت یک بار باید انجام شود. این توصیه ها چقدر کارآمد هستند؟ آیا آنها واقعاً به پیشگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه کمک می کنند؟ تحقیقات علمی چه می گویند؟

مجله “دندانپزشکی بر پایه شواهد” (Evidenced-Based Dentistry- EBD) مطالب ارائه شده از سوی سازمان های مختلف را ارائه می نماید. وقتی نوبت به فرایندهای دندانی می رسد، EBD شواهد مربوط به آنچه عمل می کند و آنچه عمل نمی کند را کنار یکدیگر قرار می دهد.

مراجعه به دندانپزشک

در یکی از این بررسی ها که در آن 36000 کودک مورد مطالعه قرار گرفتند تا بررسی شود معاینات دندانی پیشگیرانه در طول زمان چه تأثیری روی مراقبت های دندانی دارند. آنچه از این مطالعه مشخص شد این بود که در دراز مدت، مراجعات پیشگیرانه کمتر با مراجعه برای پر کردن دندان ها و دیگر مراقبت های ترمیمی دندان ها و دیگر مراقبت های ترمیمی در آینده ارتباط داشتند.

کودکانی که قبل از بروز مشکل سالی دو مرتبه نزد دندانپزشک برده می شوند، کمتر با مشکلات دندانی مواجه می شوند و در آینده با مشکلات دندانی مواجه نخواهند بود. شاید بیشتر به این دلیل باشد که کودکان سیلانت ها را به خاطر محافظت در برابر مشکلات دندانی دریافت می کنند که مراجعات بیشتری به دندانپزشک نیاز خواهند داشت.

تصاویر رادیوگرافی دندانی با اشعه ایکس

فرایند استانداردی که در بیشتر جلسات سالانه پروفیلاکسی دندانپزشکی انجام می شود گرفتن عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس است، که تحت عنوان بایت وینگ شناخته می شود. بر اساس نظر انجمن دندانپزشکان آمریکا، همه افراد هر سال نیاز به گرفتن عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس ندارند، مخصوصاً افرادی که مشکلات دندانی مشهودی ندارند.

این انجمن گزارش داده است افراد بزرگسالی که درست مسواک می زنند و به خوبی از دندان های خود مراقبت می کنند تنها دو سال تا سه سال یک مرتبه نیاز به بایت وینگ دارند. گرچه انجمن دندانپزشکان آمریکا به وضوح اعلام داشته است گرفتن تصاویر بایت وینگ برای همه ضروری نیستند، اما اکثر دندانپزشک ها هنوز آن را سالانه انجام می دهند.

پروفیلاکسی دندانی (پاکسازی)

پولیش و جرمگیری سالانه از سنین پایین چطور؟ همانطور که مشخص است، این کار هم همیشه ضروری نیست. در واقع، در یک مطالعه تأثیر پاکسازی های معمول دندانی- از جمله پولیش و جرمگیری- مورد بررسی قرار گرفت. بررسی هشت مطالعه متفاوت به شواهدی ختم شد که نمی توان نتیجه گیری کرد آیا فرایندهای جرمگیری و تسطیح سطح ریشه ها بیشتر از آنکه مضر باشند، مفید هستند.

یکی از اتفاقات مضری که می تواند در نتیجه جرمگیری های دندانی اتفاق بیفتد عفونت اطراف پروتز مفصل مصنوعی است که در نتیجه وجود باکتری (باکتری های موجود در خون) اتفاق می افتد. این اتفاق در نتیجه زخم شدن لثه ها رخ می دهد، که منجر به ورود باکتری از راه دهان به داخل جریان خون می شود.

برخی مطالعات حاکی از این هستند که بلافاصله بعد از زخم شدن لثه ناشی از فرایندهای دندانپزشکی مانند پروفیلاکسی دندانی باکتری وجود داشته است. با این حال، نشان دهنده این نیست که پاکسازی های منظم دندانی تضمین شده نیستند.

یک دسته کامل درمان وجود دارد که در آنها قبل از درمان های دندانپزشکی برای افرادی که کاشت پروتز مفصل مصنوعی داشته اند، یا به دلایل دیگر در معرض خطر پیامدهای آلوده شدن به باکتری وجود دارند، برای آنها آنتی بیوتیک تجویز می شود. درمان بیماران دندانپزشکی با آنتی بیوتیک، قبل از پاکسازی های دندانی و/ یا فرایندهای ترمیمی نیز نوعی پروفیلاکسی دندانپزشکی تلقی می شود.

سیلانت ها و فلوراید تراپی ها

بر اساس مطالعاتی که روی اقدامات دندانپزشکی برای کودکان انجام شد، مشخص شد استفاده از سیلانت ها- و نه خود معاینات دندانپزشکی پیشگیرانه- می تواند اصلی ترین علت برای تأثیرات پیشگیرانه دراز مدت در برابر پوسیدگی های دندانی باشد.

با این حال، هنوز نشان داده نشده است که آیا سیلانت های دندانی بدون بررسی و معاینات دندانپزشک – توسط مسئول مرکز بهداشت- قابل انجام است یا خیر. در واقع این روش مقرون به صرفه تر است. فلوراید تراپی، که تحت عنوان وارنیش فلوراید شناخته می شود، در مطالعات دندانپزشکی بسیاری مورد تأیید قرار گرفته است.

در حقیقت، نتیجه گیری های مطالعات گذشته که مفید بودن فلوراید را تأیید کرده اند آنقدر متقاعد کننده بوده اند که کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده استفاده از مکمل های فلوراید را توصیه کرده است- که تحت عنوان تکمیل فلوراید از راه تغذیه شناخته می شود- این روش در مناطقی توصیه می شود که آب شرب آنها فلورایده نیست.

استفاده از وارنیش فلوراید (که به عنوان بخشی از پروفیلاکسی دندانپزشکی انجام می شود) از سوی کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده نیز توصیه می شود، زیرا شواهد کافی یافته اند که وارنیش فلوراید روی دندان های شیری، تا حدودی این مزیت را دارد که از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند.

کشیدن نخ دندان

یکی از فرایندهای تخصصی پروفیلاکسی دندانپزشکی کشیدن نخ دندان است (که معمولاً پس از جرمگیری و تسطیخ سطح ریشه دندان ها انجام می شود). مرتباً بیماران به کشیدن نخ دندان در منزل نیز تشویق می شوند. تحقیقات چه می گویند؟ آیا کشیدن نخ دندان می تواند به کاهش بروز پوسیدگی هاید دندانی یا بیماری لثه کمک کند؟

بر اساس مطالعات انجام شده در این باره، کشیدن نخ دندان وقتی با مسواک زدن ترکیب می شود می تواند بروز شرایطی به نام ژینژیویت (التهاب لثه ها) را کاهش دهد. در این مطالعات مسواک زدن به تنهایی و مسواک زدن در کنار نخ دندان کشیدن مقایسه شدند. با این حال، بر عکس آنچه دندانپزشکان به بیماران خود آموزش می دهند، کشیدن نخ دندان هیچ تأثیری روی زدودن پلاک های دندانی یا کاهش بروز پوسیدگی دندان ها نداشته است.

پیشگیری

یکی از جنبه های پروفیلاکسی دندانپزشکی این است که به بیمار آموزش داده شود چگونه در منزل اقدامات پیشگیرانه ای مانند تکنیک های درست نخ دندان کشیدن و مسواک زدن مدوام را انجام دهد.

مسواک زدن

تأثیرگذارترین عمل پیشگیرانه ای که دندانپزشک ها به بیماران خود آموزش می دهند این است که چگونه درست مسواک بزنند و به آنها تأکید کنند مسواک زدن منظم چه مزیتی برای سلامت دهان دارد و چقدر می تواند در پایین آوردن احتمال بروز پوسیدگی های دندانی کمک کننده باشد. نکته مهم دیگر این است که خمیر دندان فلورایده استفاده شود.

مشخص شده است مسواک های برقی چرخان بهتر از مسواک های سنتی می توانند کار زدودن پلاک های دندانی و کاهش ژینژیویت را انجام دهند.

در واقع هنوز مطالعات چندانی انجام نشده است که فرد چند مرتبه در روز باید دندان های خود را مسواک بزند تا بهترین نتایج حاصل شوند، با این حال، به طور کلی نتایج تعداد اندکی از مطالعات که روی آن انجام شده انددو مرتبه مسواک زدن در طول روز را تأیید می کنند.

نکته پایانی

مهم است بدانید که برخی تحقیقاتی که روی پروفیلاکسی دندانپزشکی انجام شده اند با برخی مراقبت های دندانی استاندارد کنونی در تضاد هستند. مطالعات متعدد ایده دو مرتبه مسواک زدن در طول روز با خمیر دندان فلورایده را برای داشتن بهداشت دهانی خوب تأیید می کنند.

برای کودکان، شواهد روی استفاده از وارنیش فلوراید یا سیلانت ها تأکید دارند. با این حال، اینکه آیا دیگر فرایندهای پروفیلاکسی دندانی توصیه شده برای سلامت دهان 100 درصد ضروری هستند، نیاز به تحقیق بیشتر دارند.