جراحی فک و ارتودنسی

انواع ارتودنسي

هنگامى كه صحبت از ارتودنسي مى شود برداشت اكثر افراد،ارتودنسي ثابت يا همان سيم كشى دندان ها! مى باشد ولى واقعيت امر اين است كه ارتودنسي  حوزه وسيعى دارد و تنها منحصر به ارتودنسي دندان نيست.با توجه به انواع ارتودنسي موجود و نظر به گسترده بودن اين حوزه تخصصى،علاوه بر متخصص ارتودنسي كه مستقيما با اين درمان درگير است،چندين متخصص دندانپزشكى ديگر نيز در زمينه ارتودنسى با متخصص ارتودنسي همكارى مى كنند.در مقاله پيش رو ابتدا انواع ارتودنسي را بررسى مى كنيم و سپس ارتودنسي براى جراحى فك را با جزييات بيشترى توضيح مى دهيم…

ارتودنسي كودكان

انجمن ارتودنتيست ها تاكيد مى كند كه اولين ويزيت ارتودنسي در سن هفت سالگى انجام شود.هدف از اين ويزيت بررسى مشكلات ارتودنسي در سنين پايين مى باشد.در سنين مربوط به دندانهاى شيرى اگر دندان شيرى زود از دست برود،براى حفظ فضاى آن براى رويش دندان دايمى بايستى فضانگهدار گذاشته شود.اگر فضاى مدنظر از دست برود نيز لازمست فضا بازپس گرفته شود. اين مسائل مربوط به ارتودنسي پيشگيرى بايستى توسط دكتر ارتودنسي كودكان (متخصص دندانپزشكى كودكان) انجام شود.

علاوه بر مسئله دندانى،عمده مشكلات فكى نيز در اين سن مورد درمان قرار مى گيرند تا از فرصت رشد باقيمانده حداكثر استفاده لازم انجام شود.درمان تنگى فك،بيرون زدگى فكين،عقب ماندگى فكين و بسيارى از مشكلات اسكلتى در اين سنين آغاز مى شوند. اين نوع درمانهاى ارتودنسي عموما توسط دستگاه هاى خارج دهانى و پلاك هاى متحرك ارتودنسي و با همكارى متخصص دندانپزشكى اطفال  انجام مى شوند.

ارتودنسي نوجوانان

پس ازينكه تمام دندان هاى فرد دايمى شدند، عمده مشكل باقيمانده نظم دندانها خواهد بود.در اين شرايط دكتر ارتودنسي متخصص توسط ارتودنسي ثابت به رفع نامرتبى هاى دندانى اقدام خواهد كرد.يك متخصص ارتودنسي دندانپزشكى است كه پس از اتمام دوره دندانپزشكى سه تا چهار سال بصورت تخصصى به فراگيرى ارتودنسي مى پردازد.

ارتودنسي در سنين بالا

امروزه درصد قابل توجهى از مراجعين كه در سنين نوجوانى موفق به انجام ارتودنسي نشده اند در بزرگسالى به دنبال انجام ارتودنسي مى باشند.آمار نشان مى دهد بزرگسالان حدود يك چهارم تا يك پنجم بيماران ارتودنسي را تشكيل مى دهند.ارتودنسي محدوديت سنى ندارد ولى در بزرگسالان ملاحظات خاص خود را دارد و يك متخصص ارتودنسي در دوران تحصيل تخصصى خود آموزشهاى مخصوص به آن را فرا ديده است.يكى از روشهاى غلبه بر محدوديت هاى ارتودنسي در سنين بالا،استفاده از انواع ارتودنسي نامرئي مى باشد.

ارتودنسي جراحى فك

تصور اكثر افراد اين است كه ارتودنسي فقط قادر است دندانها را جابجا كند،در صورتى كه ارتودنسى براى اصلاح روابط فكى نيز كمك كننده است.در برخى موارد شدت ناهنجارى فكى به قدرى زياد است كه دكتر ارتودنسي متخصص نمى تواند صرفا با ارتودنسي،مشكل فرد را حل كند و ناهنجارى فرد با تغيير روابط فكى حل خواهد شد.در اين موارد نيز نيازمند ارتودنسي هستيم اما نه براى مرتب كردن دندان ها؛بلكه براى آماده سازى فرد جهت انجام جراحى فك (توسط جراح فك و صورت) .شايد اين نوع ارتودنسي را بتوان ارتودنسي فك  (بجاى ارتودنسي دندان) نام نهاد چرا كه هدف نهايى از اين ارتودنسي انجام جراحى فك مى باشد.فردى كه نيازمند جراحى فك مى باشد-چه به متخصص ارتودنسي مراجعه كرده باشد و چه به جراح فك و صورت-ابتدا بايستى ارتودنسي قبل از جراحى را انجام دهد.با ارتودنسي قبل از جراحى فك،دكتر ارتودنسي متخصص روابط دندانى را به نحوى مى چيند تا جراح فك و صورت ميزان ناهنجارى اسكلتى زيرين را تشخيص دهد.بر اساس آماده سازى قبل از جراحى توسط متخصص ارتودنسي، جراح فك و صورت فرد را در محيط بيمارستانى تحت عمل جراحى فك قرار مى دهد.در اتاق عمل نيز پس از انجام برشهاى مربوطه،توسط همين سيمهاى ارتودنسي،فكين را به يكديگر مى بندند تا در موقعيت جديد جوش بخورند.پس از طى شدن دوران نقاهت جراحى فك،بيمار براى تنظيمات نهايى و تثبيت روابط فكى مجددا نزد متخصص ارتودنسي خود بازمى گردد تا ارتودنسي وى (تحت عنوان ارتودنسي پس از جراحى) ادامه يافته و تكميل شود.

همانطور كه توضيح داده شد اين نوع خاص از ارتودنسي (ارتوسرجرى) ،نيازمند همكارى تنگاتنگ متخصص ارتودنسي متبحر و جراح فك و صورت مجرب مى باشد.

جراحى فك بدون ارتودنسي

همان طور كه اشاره شد،هدف از انجام ارتودنسي قبل از جراحى،آماده سازى بيمار براى انجام جراحى فك مى باشد.در طى اين پروسه،متخصص ارتودنسي دندانهاى بيمار را به نحوى مى چيند كه اولا ميزان ناهنجارى اسكلتى براى جراح فك آشكار شود (به اين پروسه عدم جبران نيز مى گويند)  و ثانيا جراح فك بتواند در اتاق عمل، فكين را در موقعيت جديد  و البته باثبات دندانها روى هم بنشاند (به اين پروسه كورديناسيون مى گويند) .البته مواردى نيز وجود دارد كه خود دندانها بطور طبيعى هر دو پروسه فوق را در خود دارند اما تعداد اين موارد بسيار اندك است.انجام جراحى فك بدون ارتودنسي ريسك اضافه اى را را به بيمار تحميل مى كند. اكثر جراحى هاى فك نيازمند ارتودنسي قبل از جراحى مى باشند و انجام اين ارتودنسي قبل از جراحى اكثرا الزامى است.

عوارض جراحى فك بدون ارتودنسي

اگر دو پروسه مورد نياز فوق (عدم جبران و كورديناسيون) مد نظر قرار نگيرند چندين مشكل پيش خواهد آمد. اول اينكه ميزان ناهنجارى اسكلتى به طور دقيق مشخص نمى شود و جراح فك معيارى دقيق نخواهد داشت كه چقدر بايستى فكين را جابجا كند و همين موضوع ممكن است روى نتايج زيبايى جراحى فك تاثير گذار باشد.ثانيا دندان ها نيز پس از جراحى بخوبى روى هم نخواهند نشست و همين موضوع ممكن است موجب شود فكين  پس از جراحى، نسبت به هم دچار انحراف شوند.همان طور كه اشاره شد حذف ارتودنسي قبل از جراحى فك ( به دليل عوارض آن) به هيچ وجه توصيه نمى شود.

متخصص ارتودنسي براى ارتوسرجرى

ارتودنسي جراحى فك پيچيده تر از انواع ديگر ارتودنسي است و به وضوح نيازمند دانش و تبحر يك متخصص ارتودنسي مجرب مى باشد.اين تجربه متخصص ارتودنسي در اين نوع ارتودنسي به اندازه اى مهم است كه دانشكده دندانپزشكى شهيد بهشتى چندين سال است كه براى آموزش حرفه اى آن، دوره فلوشيپ فوق تخصصى ارتوسرجرى (ارتودنسي جراحى فك)  را راه اندازى نموده است.يك فلوشيپ فوق تخصص ارتودنسي در اين دوره دوساله آموزشهاى لازم براى انجام ارتودنسي جراحى فك را فرا مى گيرد.

جراح فك و صورت براى ارتوسرجرى

جراحان فك وصورت نيز در دوران آموزش تخصصى خود در چندين زمينه مختلف مهارت كسب مى كنند كه يكى از آنها جراحى ارتوگناتيك مى باشد.در اين حوزه،يك جراح فك نه تنها در اتاق عمل هايى كه حضور پيدا مى كند مهارت جراحى فك را مى آموزد،بلكه در دوره هاى تئورى نحوه همكارى با متخصص ارتودنسي را آموزش مى بيند.تجربه يك جراح فك در ارتوسرجرى، بدون شك مهمترين فاكتورى است كه وى را براى انجام جراحى ارتوگناتيك واجد صلاحيت مى كند.

هزينه جراحى فك

هزينه جراحى فك در پيامد چندين مسئله مختلف تعيين مى شود.اول از همه هزينه ارتودنسي جراحى فك مى باشد كه توسط متخصص ارتودنسي و معمولا بصورت اقساطى دريافت مى گردد.برخى از جراحان فك ،قبل از انجام جراحى ،گچ دندانهاى فرد را براى جراحى فك شبيه سازى مى كنند كه اصطلاحا مدل سرجرى ناميده مى شود و هزينه خود را دارد.خود جراحى فك نيز هزينه هايى از قبيل دستمزد جراح،هزينه بسترى بيمارستان و …را نيز شامل مى شود.عمده ترين هزينه اين پروسه تركيبى نيز همين هزينه جراحى فك مى باشد.هزينه ارتودنسي اين پروسه بصورت قسطى دريافت مى گردد ولى هزينه جراحى فك يكجا پرداخت مى شود و بيمار از روزى كه اقدام به ارتودنسي مى كند يك تا يكسال و نيم فرصت دارد كه هزينه جراحى فك را تامين كند.بدون آمادگى براى هزينه جراحى فك به هيچ عنوان شروع به ارتودنسي جراحى نكنيد؛چرا كه منطقى نيست كار ارتودنسي خود را تا مرحله جراحى فك پيش ببريد ولى به دليل هزينه جراحى فك،آن را متوقف كنيد.

ارتودنسي و جراحى فك در كرج

 از بحث هاى فوق بايستى در نتيجه گيرى عنوان كرد كه يك انجام يك درمان ارتوسرجرى (ارتودنسي و جراحى فك) مناسب نيازمند دو بازوى متخصص ارتودنسي دوره ديده و جراح فك وصورت مجرب مى باشد. استان البرز و شهر كرج از معدود استان هايى است فوق تخصص ارتودنسي (فلوشيپ ارتوسرجرى)  در كادر درمانى خود دارد. (دكتر فرزين اصلانى تنها فلوشيپ فوق تخصص ارتودنسي كرج مى باشد) .منتها از بابت كادر جراح فك و صورت،شهر كرج دچار كمبود مى باشد و تعداد جراحان فك وصورت اين شهر كفاف مراجعين جراحى فك اين استان را نمى دهد.شايد يكى از دلايل مهمى كه موجب مى شود مراجعين جراحى فك،جراحى خود را در تهران انجام دهند همين موضوع مى باشد.