پوکی استخوان و سلامت دهان و دندان

پوکی استخوان چیست؟

بسیاری افراد تصور می کنند که به درک کاملی از بیماری پوکی استخوان رسیده اند و می دانند برای پیشگیری یا درمان آن چه باید بکنند. پوکی استخوان عبارت است از کاهش تراکم و شکنندگی شدید استخوان ها. مهمترین عامل بروز این مشکل بالا رفتن سن، یائسگی و کمبود ویتامین D و کلسیم در بدن است. پیشرفت های اخیر در تحقیقات انجام شده در این زمینه، تمام جنبه های این مشکل پزشکی را آشکار کرده اند و برای وجود آن و نیز کارهایی که مبتلایان به آن می توانند برای درمان آن انجام دهند دلایل شفافی ارائه کرده اند.

در این تحقیقات آمده است که افراد مبتلا به بیماری های استخوان و پوکی استخوان باید روی دریافت نیاز روزانه ی کلیسم بدن خود از راه مواد غذایی، به جای مکمل ها، تأکید داشته باشند. مواد غذایی مانند لبنیات، حاوی مقادیر زیادی کلسیم هستند. کلم بروکلی و کلم پیچ نیز غنی از کلسیم هستند.

تأثیر پوکی استخوان روی سلامت دهان و دندان ها

پوکی استخوان یکی از شرایط سلامتی است که به شدت استخوان ها را تحت تأثیر قرار می دهد. زیرا این بیماری باعث تضعیف آنها می شود و احتمال شکست آنها را افزایش می دهد. دقت کنید، علاوه بر تأثیر منفی که این مشکل روی سلامت عمومی بدن دارد، با سلامت دهان و دندان ها نیز ارتباط مستقیم دارد. افراد مبتلا به این بیماری باید بدانند این بیماری می تواند موجب آسیب به استخوان فک شود. بعلاوه می تواند موجب بروز مشکلات برای سلامت دندان ها و دهان شود، از جمله بیماری های لثه یا پریودنتال و از دست رفتن دندان ها.

در صورتی که از هر نوع دارو استفاده می کنید باید آن را با دندانپزشک خود در میان بگذارید. زیرا برخی داروهای خاص می توانند روی تصمیم گیری برای انتخاب روند درمان دندانپزشکی شما تأثیرگذار باشند.

در مورد برخی داروهای ضد پوکی استخوان- داروهایی که به افزایش استحکام استخوان ها کمک می کنند- این داروها با یک دسته شرایط نادر و در عین حال جدی تحت عنوان استئونکروز (osteonecrosis مرگ استخوان) فک ONJ همراه بوده اند که می تواند به استخوان فک آسیب جدی وارد کند.

برخی داروهای ضد پوکی استخوان، مانند فازوماکس (Fosamax)، آکتونِل (Actonel)، آتِلویا (Atelvia)، دیدرونِل (Didronel) و بونیوا (Boniva) که از جمله داروهای خوراکی هستند که به پیشگیری یا درمان پوکی استخوان osteoporosis (کاهش تراکم استخوان) یا بیماری پاژه ی (Paget’s disease) استخوان کمک می کنند، اختلالی که عبارت است از تخریب یا رشد مجدد غیر عادی استخوان، که می تواند منجر به بد شکلی استخوان شود. دیگر داروهای ضد پوکی استخوان مانند بونیوا IV، رکلاست (Reclast) یا پرولیا (Prolia) از راه تزریق وارد بدن می شوند. دوز بالاتر این داروها که استفاده ی بیشتری هم دارد، به عنوان بخشی از درمان سرطان تجویز می شود که هدف آن کاهش درد استخوان و هیپِرکَلسِمی (hypercalcemia افزایش بیش از حد و غیر عادی سطح کلسیم در خون) بدخیم است که با سرطان سینه، سرطان پروستات و مالتیپل میلوما (multiple myeloma) همراه است.

توجه کنید حتی اگر فردی هیچ دندانی در دهان خود ندارد و از پروتزهای مصنوعی هم استفاده نمی کند، باز هم پوکی استخوان می تواند روی سلامت دهان و دندان او تأثیر داشته باشد. پوکی استخوان و تحلیل آن می تواند حتی روی تیغه ی دندانی که پروتزهای مصنوعی را در جای درست خود نگه می دارد نیز تأثیر منفی داشته باشد در نتیجه دندان های مصنوعی به تدریج لق خواهند شد و بیمار به یک دست دندان جدید نیاز خواهد داشت.

به نظر می رسد تأثیرات پوکی استخوان روی دهان و دندان ها در زنان بیشتر از مردان باشد، مگر آنکه پیوسته تحت درمان هورمون تراپی قرار بگیرند که برای جایگزینی هورمون های از دست رفته و ایجاد تعادل بین آنها طراحی شده است.

دارو های پوکی استخوان چه تأثیری روی درمان دندانپزشکی دارند؟

هر چند استئونکروز فک ممکن است به صورت خود به خود اتفاق بیافتد، اما اغلب پس از یک دوره فرایندهای دندانپزشکی رخ می دهد که استخوان یا بافت های مرتبط با آن را (به عنوان مثال، کشیدن دندان) تحت تأثیر قرار می دهد. در صورتی که از داروهای ضد پوکی استخوان استفاده می کنید حتماً آن را با دندانپزشک خود در میان بگذارید تا بتواند حین تصمیم گیری برای طرح درمان شما، آن را مد نظر قرار دهد.

این امکان وجود ندارد که بتوان با اطمینان گفت چه کسی دچار استئونکروز خواهد شد و در چه افرادی بروز پیدا نخواهد کرد. اکثر افرادی (بیش از 90 درصد) که در پی استفاده از این داروها در آنها استئونکروز فک ONJ تشخیص داده شده است، بیماران مبتلا به سرطان هستند که از راه تزریق در حال دریافت داروهای ضد پوکی استخوان هستند یا اینکه قبلاً به طور مکرر از دوز بالای آنها استفاده کرده اند. 10 درصد دیگر (از افراد مبتلا به ONJ) هم برای درمان پوکی استخوان از دوز پایین تر این داروها استفاده کرده بودند. تمام افرادی که قرار است درمان پوکی استخوان خود را با داروهای ضد پوکی استخوان آغاز کنند، پیش از آغاز درمان یا مدت کوتاهی پس از آغاز آن، بهتر است به دندانپزشک خود مراجعه کنند. از این طریق، شما و دندانپزشکتان می توانید اطمینان حاصل کنید که سلامت دهان و دندان های شما وضعیت مناسبی دارد و طرح درمانی را آغاز خواهید کرد که طی درمان پزشکی شما، سلامت دهان و دندان های شما را حفظ خواهد کرد.

به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید

در صورتی که برای درمان پوکی استخوان از داروهای ضد پوکی استخوان استفاده می کنید، عموماً نیاز نیست درمان دندانپزشکی خود را متوقف کنید یا آن را به تعویق بیاندازید. خطر پیشرفت پوکی استخوان فک بسیار پایین است. در مقایسه، در صورت عدم درمان، بیماری های دندان می توانند پیشرفت کنند و جدی تر شوند، حتی می توانند استخوان و بافت های مرتبط با آن را نیز درگیر کنند، در نتیجه احتمال نیاز به درمان های تهاجمی تر افزایش خواهد یافت. افرادی که برای درمان سرطان از داروهای ضد پوکی استخوان استفاده می کنند، در صورت امکان باید از انجام درمان های دندانپزشکی خودداری کنند. به صورت ایده آل، پیش از آغاز درمان با دراوهای ضد پوک استخوان، این بیماران باید تحت معاینات دندانی قرار گیرند تا هر گونه بیماری مربوط به دهان درمان شود. حتماً دندانپزشک خود را از آغاز درمان با این داروها مطلع کنید. از طرف دیگر، به پزشک خود بگویید که به تازگی درمان دندانپزشکی داشته اید.

پیش از اتمام داروها با پزشک خود مشورت کنید

عموماً توصیه نمی شود بیماران مصرف داروهای ضد پوکی استخوان خود را متوقف کنند. خطر پیشرفت ضعف استخوان و احتمال شکست آن بیشتر از پیشرفت استئونکروز است. پیش از توقف مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.

علائم و نشانه های استئونکروز فک

این علائم و نشانه ها شامل موارد زیر می شوند اما به آنها محدود نمی شوند:

• درد، تورم، یا عفونت لثه ها یا فک
• آسیب یا درمان اخیر لثه ها که بهبود نمی یابند
• دندان های لق
• بی حسی یا حس سنگینی در فک
• بدون پوشش ماندن استخوان

در صورت مشاهده ی هر یک از این علائم پس از درمان دندانپزشکی، به دندانپزشک، پزشک عمومی، یا متخصص تومور شناسی مراجعه کنید.