عادات دهانی و مشکلات ارتودنسی

عادات دهانی که فشار زیادی به دندان ها وارد می کنند می توانند باعث شوند دندان ها به تدریج جابجا شوند و از محل درست خود دور شوند. این عادات عبارتند از: تنفس دهانی، فشردن زبان پشت دندان ها، جویدن ناخن ها، مکیدن انگشت، و جویدن و کندن پوست لب ها. این عادات می توانند به تنهایی وجود داشته باشند یا چند عادت به صورت همزمان در فرد وجود داشته باشند.

عادات بد دهانی که معمولاً غیر عادی هستند، اغلب به اختلال در رشد فک ها یا نامرتبی دندان ها منجر می شوند ولی برای تبدیل شدن به یک ناهنجاری نیازمند یک شرط مهم هستند؛این شرط مهم این است که این عادات با فرکانس زیاد(حداقل ۴ساعت در روز)و با تناوب زیاد (روزانه) تکرار شوند.

در دندانپزشکی، سه مشکل اصلی وجود دارند که بیشتر بروز می یابند، پوسیدگی دندان ها، بیماری پریودنتال، و مال اکلوژن. تلاش های زیادی برای آگاه سازی مردم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها و بیماری لثه شده است اما پیشگیری از مال اکلوژن هنوز نیاز به اطلاع رسانی دارد. در این چند مقاله قصد داریم به معرفی عادات مضری بپردازیم که شاید در ظاهر بسیار بی خطر باشند اما مشکلات متعددی برای دهان و دندان ها بوجود می آورند.

عادات بد دهانی در کودکان

تنفس دهانی

تنفس دهانی می تواند به چند دسته تقسیم شود:

1. انسدادی: افرادی که در آنها یک عامل موجب مسدود شدن تنفس آنها از راه بینی می شود.
2. از روی عادت: این مشکل بنا بر عادت بوجود می آید، هر چند اختلالات غیر عادی حذف شده باشند.
3. آناتومیکال: وقتی آناتومی لب های بالا و پایین کوتاه است و فرد نمی تواند بدون تلاش دهان خود را بسته نگه دارد تا از راه بینی نفس بکشد.

مجرای تنفسی دو مسیر برای عبور هوا دارد. حفره بینی و حفره دهان. نحوه تنفس افراد مختلف متفاوت است. در افرادی که به جای بینی از راه دهان نفس می کشند، وضعیت قرار گیری استخوان فک، سر و زبان آنها تغییر می کند، و در نتیجه تعادل فشار استخوان فک و وضعیت دندان ها تغییر می کند. تنفس دهانی می تواند موجب تغییر وضعیت فک پایین و زبان و رو به پایین آمدن آنها، کشیده شدن سر، افزایش ارتفاع صورت و رشد بیش از حد دندان های عقب، و افزایش رشد عمودی فک پایین شود. این افراد اغلب صورت باریکی دارند، دندان های جلوی آنها رو به جلو و به سمت لب ها هستند، لب ها باز می مانند در حالی که لب پایین پشت دندان های جلوی فک بالا قرار می گیرد. از آنجا که ماهیچه های زبان به صورت طبیعی تحرک ندارند و به منطقه دندان های نیش و دندان های مولر فشار زیادی وارد می شود، سقف دهان (کام) و فک بالا شکل V پیدا می کند. به همین دلیل بسیاری از افرادی که صورت های کشیده و باریک دارند از راه دهان نفس می کشند. وقتی این اتفاق به صورت مکرر رخ دهد، می تواند منجر به بروز اختلالاتی در دندان های جلوی فک بالا (رو به جلو آمدن آنها) و بازبودن بایت (اپن بایت) شود.

عادت مکیدن انگشت

مکیدن انگشت عادتی است که بیشتر در کودکان مشاهده می شود. این عادت معمولا علت یا علامت یک مشکل جسمی یا روانی نیست. شواهد حاکی از آن است، در صورتی که این عادت پس از پنج یا شش سالگی و در حالی که دندان های دائمی کودک در حال رشد هستند ادامه پیدا کند می تواند موجب بروز مال اکلوژن شود. مطالعات حاکی از آن است که ترکیبی از وارد آمدن فشار مستقیم از سوی انگشت و تغییر الگوی فشار گونه ها و لب ها با 6 مال اکلوژن اصلی مرتبط است. فشار گونه ها از طرفین دهان بالاترین سطح فشار را وارد می کند. در نتیجه ی انقباض ماهیچه های شیپوری buccinator (ماهیچه های داخل لپ) طی مکیدن انگشت، فشاری که به دندان های عقب فک بالا وارد می شود باعث می شود فک بالا به شکل V درآید، زاویه دندان های جلوی فک بالا رو به لب ها تغییر کند، در نتیجه احتمال بروز اورجت و کراس بایت باکال یک طرفه افزایش پیدا می کند. بعلاوه می تواند نسبت بین ارتفاع بالا و پایین جلوی صورت را تغییر دهد. در نتیجه، دندان های جلوی فک بالا خیلی جلوتر از دندان های جلوی فک پایین قرار می گیرند و منجر به بروز اپن بایت می شود.

عادت فشردن زبان پشت دندان ها

عادت فشردن زبان پشت دندان ها شکلی از قورت دادن است که در آن، در طول عمل بلع، زبان رو به جلو یا طرفین، یا بین دندان ها فشار داده می شود. عادت فشردن زبان یا ناشی از بزرگ شدن زبان می باشد و یا خود فاصله بین دندانهای قدامی(اپن بایت)موجب می شود که زبان بین دندانها قرار گیرد. این عادت می تواند با عادات بد دیگر، مانند مکیدن انگشت، جویدن و کندن پوست لب، و جویدن ناخن همراه باشد.

در صورتی که این عادت به صورت مداوم وجود داشته باشد، موجب بروز اپن بایت، اور بایت ناکامل، و نیز قرار گرفتن نوک زبان جلوتر از حد طبیعی خواهد شد. اگر زبان نتواند به خوبی عمل کند، ممکن است فرد نتواند عمل بلع را به خوبی انجام دهد در نتیجه در قورت دادن قرص ها و داروها مشکل خواهد داشت. برخی از علائم معمول که در فشردن زبان پشت دندان ها مشاهده می شوند عبارتند از:

• اورجت یا اپن بایت
• عدم حرف زدن بیمار به وضوح
• تنفس از راه بینی
• لیس زدن لب ها قبل از قورت دادن
• فشرده شدن صورت حین بلع