شایع ترین آسیب دندان ها

صدمه دیدن به عنوان یک ورزشکار در گذشته قبلاً نوعی آداب و رسوم بود و ورزشکاران برای اثبات آن با افتخار جای زخم خود را تحمل می کردند. خوشبختانه، این در مورد بهداشت و سلامت دهان و دندان ها صدق نمی کند؛ اکنون دندانپزشکی مدرن می تواند تقریباً هر گونه آسیب دندانی را که هنگام ورزش کردن بوجود آمده اند را ترمیم کند. و با توجه به بازیکنانی که چندین آسیب دندانی را تجربه می کنند، این تقریباً یک شاهکار محسوب می شود.

تروماهای دندانی در بین کودکان بسیار شایع هستند و از هر چهار کودکی که در سنین مدرسه است، یک نفر از آنها، و تا 33% از افراد بزرگسال قبل از سن 19 سالگی دچار این حوادث می شوند.  هر ساله میلیون ها نفر در حوادث دندانی که به ورزش مربوط می شوند دندان های خود را از دست می دهند. این حوادث دندانی به چند دسته تقسیم می شوند:

ترک دندان

ترک خوردگی یا شکستگی دندان، که از نظر میزان وخامت دامنه وسیعی دارد، اغلب در طول ورزش کردن اتفاق می افتد، مثلاً زمانی که یک مشت یا ضربه به صورت بیمار خورده می شود. بنیاد ملی ایمنی ورزش جوانان (NYSSF) تخمین زده است که بازیکنانی که بدون محافظ دندان ورزش می کنند 60 برابر بیشتر در معرض آسیب های دندانی هستند و آسیب های دندانی به این شکل می توانند موجب بروز مشکل دراز مدت متعددی شوند.

دندانی که ترک های طولی داردمی توانند چیزی باشد که متخصصان دندانپزشکی آن را “خطوط مویی” می نامند. اینها خطوط نمره گذاری در مینای دندان هستند و خطر بسیار اندکی برای سلامت دندان ها دارند. از سوی دیگر ترک دندان عبارت است از شکاف یا دو نیم شدگی که از تاج دندان آغاز می شود و رو به پایین تا ریشه امتداد پیدا می کند.

علائمی که با ترک خوردگی دندان تجربه می شوند عبارتند از:

• درد شدید هنگام بستن بایت، که پس از آن ناپدید می شود.
• دندان دردی که می آید و می رود، اما یوسته وجود ندارد.
• درد هنگام غذا خوردن و خوشیدن، مخصوصاً هنگام مصرف خوراکی های داغ یا سرد.
• از دست دادن بخشی از پوسته خارجی مینای دندان، که باعث می شود عاج دندان و پالپ و حتی گاهی اوقات سطح ریشه بدون پوشش شود.

البته، این امکان وجود دارد که شما اصلاً هیچ دردی تجربه نکنید، و از آنجا که دندان ترک خورده همیشه با چشم غیر مصلح قابل مشاهده نیست، ممکن است در طول چکاپ بعدی دندانی متوجه وجود آن شوید.

در صورتی که ترک عمودی و نزدیک مرکز دندان باشد، معمولاً باعث نمی شود بخشی از دندان از دست برود و پالپ دندان بدون پوشش باقی بماند. اما اگر ترک به خارج دندان امتداد پیدا کند، می تواند کاسپ را تحت تأثیر قرار دهد، که بخش برآمده و نوک تیز دندان است. در این موارد، ممکن است دندانپزشک شما ترک کاسپ را شناسایی کند، که می تواند کشیدن دندان یا انجام درمان ریشه با برای پیشگیری از عفونت های باکتریایی ایجاب کند.

شکستن ریشه دندان

حوادث دندانی هنگام ورزش به تاج دندان محدود نمی شوند. این امکان وجود دارد که یک مشت در زاویه اشتباه موجب شکستن ریشه دندان شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که ترک از ریشه آغاز می شود و در مسیر سطح جونده دندان امتداد پیدا می کند. از آنجا که ترک ها اغلب قابل مشاهده هستند، احتمالاً شما تنها زمانی متوجه بروز مشکل می شوید که عفونت گسترش پیدا کرده باشد. وخامت این نوع حوادث دندانی به محل شکستگی در امتداد ریشه بستگی دارد. هر چه بیماری که دچار شکستگی ریشه شده است برای پیشگیری از عفونت در پالپ زودتر تحت درمان ریشه قرار بگیرد (که تحت عنوان درمان اندودانتیک نیز شناخته می شود)، احتمال اینکه نکروزی را تجربه کند که منجر به از دست رفتن دندان می شود کمتر خواهد بود.

فرو رفتن دندان به داخل حفره

حوادث دندانی عموماً با وارد آمدن ضربه به دندان ها همراه هستند، اما این امکان وجود دارد که دندان به جای انکه از حفره خارج شود بیشتر به درون حفره فرو برود. این نوع تروما اینتروژن intrusion نامیده می شود و برای درصد اندکی از حوادث دندانی شامل دندان های دائمی اتفاق می افتد. این نوع حوادث بیشتر برای دندان های شیری شایع هستند زیرا استخوان آلوئولار کودک، که حفره دندان را در بر گرفته است، به اندازه استخوان های افراد بزرگسال سفت و محکم نیست.

برخی مشکلاتی که با اینتروژن همراه هستند عبارتند از:

• تخریب پالپ دندان، چه با از دست رفتن (مردن- نکروز) یا با آسیب دیدن در طول حادثه به گونه ای که امکان بهبودی وجود نداشته باشد.
• تحلیل ریشه، که همان کوتاه شدن ریشه دندان است. این اتفاق در 70 درصد از دندان های دائمی که به این صورت آسیب می بینند اتفاق می افتد.
• انکیلوز، که تحت عنوان جوش خوردن ریشه دندان آسیب دیده با استخوان آلوئولار توصیف می شود.

خارج شدن دندان از حفره

دندانی که با یک ضربه به طور کامل از حفره دندان و دهان خارج شده باشد تحت عنوان “دندان اوالز شده” avulsed tooth شناخته می شود. در صورتی که حتی ذریه ای شانس اتصال مجدد دندان وجود داشته باشد، باید کارهای زیر انجام شوند:

هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید- ترجیحاً ظرف نیم تا یک ساعت. تا جای ممکن گوشه کوچکی از تاج دندان را برای حمل کردن بین دو انگشت بگیرید، به جای آنکه آن را از قسمت ریشه بگیرید، جایی که اعصاب و منبع خونرسانی در آن قرار دارد. در صورت امکان دندان را بلافاصله درون حفره خود قرار دهید، البته قبل از آن در صورت لزوم دندان را با مقداری آب یا شیر شستشو دهید. در صورت وجود احتمال زنده ماندن یا اتصال مجدد، لازم است که دندان در معرض مایعات غیر فیزیولوژیکی قرار نگیرد.

بنابراین، اگر جایگذاری مجدد آن درون حفره دشوار است، بهتر است به جای معلق کردن آن در آب، آن را درون بزاق دهان، بین گونه و لثه نگه دارید. در غیر این صورت می توانید دندان را درون شیر یا محلول نرمال سالین (که اغلب با محلول های لنزهای تماسی چشمی یافت می شوند) قرار دهید و آن را با خود به دندانپزشک ببرید. به هیچ وجه نباید دندان را با صابون یا هیچ ماده شوینده دیگری شستشو داد، علاوه بر این نباید اجازه داد دندان خشک شود، زیرا شانس زنده ماندن آن را کاهش خواهد داد.

دندانپزشک کل دهان شما را معاینه خواهد کرد و هر گونه آسیب دیگری را بررسی خواهد کرد و ارزیابی خواهد کرد برای نجات دندان چه کار دیگری می توان انجام داد. اغلب، اسپلینت کردن دندانی که از حفره خارج شده است مجدداً به درون حفره آن پس از پاکسازی و معاینه، تمام کاری است که لازم است انجام شود. ممکن است لازم باشد درمان ریشه انجام شود، اما این معمولاً کمی بعد انجام خواهد شد.

آیا حوادث دندانی در کودکان متفاوت هستند؟

پیام مهم و ضروری این است که اگر کودک شما متحمل یک ترومای دندانی شد، لازم است هر چه سریع تر او را نزد دندانپزشک یا اندودنتیست ببرید. مدیریت آسیب دندان بین کودکان با دندان های در معمولاً، دندان های شیری لب پر شده می توانند نسبتاً به سادگی ترمیم شوند. در صورتی که دندان شیری کاملاً از حفره بیرون آمده باشد، اغلب مجدداً درون حفره خود کاشته نمی شود، زیرا این کار به رشد دندان دائمی که زیر آن درون استخوان در حال رشد است و قرار است بعداً بیرون بیاید آسیب خواهد رساند.

در صورتی که در زمان حادثه دندان جایگزین کامل رشد نکرده باشد، توجه و پیگیری ویژه ای نیاز است، زیرا برخی دندان ها همچنان دارای خونرسانی مناسب خواهند بود و امکان رشد مداوم علیرغم آسیب دیدگی وجود خواهد داشت. این دندان های آسیب دیده نیاز به مراجعات منظم دندانپزشکی دارند.

گرچه همه دندانپزشکان برای مراقبت از تروماهای دندانی به خوبی آموزش دیده اند، اما یک متخصص دندانپزشکی با عنوان اندودنتیست، دو سال بیشتر آموزش دیده است که تخصص او آسیب های درون دندان و درمان های اندودانتیک است.

درمان اندودانتیک چیست؟

دندان از سه لایه تشکیل شده است. سخت ترین (بیرونی ترین) بخش مینای دندان است. بدنه دندان عاج نامیده می شود، و داخل عاج ریشه واقع شده است، نرم ترین بافت دندان، جایی که اعصاب و منبع خونرسانی واقع شده اند. پالپ از تاج (بالای) دندان تا به سمت پایین (ریشه) امتداد پیدا کرده است و برای رویش دندان جدید لازم است. وقتی دندان به طور کامل شکل گرفت، می تواند به زندگی ادامه دهد . بدون پالپ هم عملکرد خود را داشته باشد. اندودنتیست متخصص مراقبت از داخل دندان یا حفره و پوسیدگی های ریشه است. دندانپزشکان کودکان تخصص ویژه ای در مراقبت از مشکلات اندودانتیک در دندان های در حال رشد دارند.

آسیب دیدگی ها چگونه درمان می شوند؟

از آنجا که تروماهای دندانی بسیار شایع هستند، همه دندانپزشکان به خوبی برای درمان آنها آموزش دیده اند. مدیریت آنها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله وخامت، موقعیت دندان، و نوع آسیب دیدگی. بواسطه فشاری که روی بازی هایی که منجر به تروما می شوند حاکم است، لازم است پس از تروماهای دندانی با یک متخصص دندانپزشکی مشورت کنید، زیرا آنها بهتر قادر خواهند بود همه دندان های شما را معاینه کنند و به دنبال تشخیص دیگر آسیب های دندانی یا استخوانی باشند- اغلب این تنها با گرفتن تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس امکان پذیر است.

در مورد لب پر شدگی ها یا ترک های ساده (در صورت در دسترس بودن) ممکن است به سادگی به دندان چسبانده شوند، یا یک پر شدگی همرنگ دندان جایگزین آن خواهد شد. در موارد وخیم تر، در صورتی که به داخل حفره پالپ نفوذ شده باشد، ممکن است لازم باشد درمان ریشه انجام شود، و ممکن است لازم باشد یک روکش بعداً روی دندان قرار داده شود تا از استحکام و یکپارچگی دندان اطمینان حاصل شود.

آیا دندان نیاز به درمان یا مراقبت اضافی خواهد داشت؟

نتایج طولانی مدت حاصل از تروماهای دندانی به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله زمان وارد آمدن آسیب، زمان برخوردار شدن از درمان دندانپزشکی، بدن فرد چه واکنشی به تروما نشان داده است، اینکه آیا دندان کاملاً بیرون آمده است یا خیر، و بسیاری عوامل دیگر. شاید ضروری ترین عامل مدت زمانی باشد که طول کشیده است تا درمان دندانپزشکی دریافت کند، که برای پیشگیری از تحلیل ریشه مهم است، زمانی که بدن با دندان به عنوان یک شیء خارجی برخورد می کند و دندان را پس می زند، که منجر به خورده شدن ریشه دندان به مرور زمان می شود.

در نتیجه آسیب های دندانی می توانند موجب بروز مشکلات دندانی طولانی مدتی شوند، تنها در صورتی که بلافاصله به آنها توجه کافی نشود. در صورتی که ضربه به دهان یا اطراف فک را بویژه در طول ورزش های خشن تجربه کرده اید، از  دهانشویه های آنتی باکتریال فاقد الکل برای تمیز نگهداشتن دهان استفاده کنید تا زمانی که بتوانید به دندانپزشک مراجعه کنید. لازم است به طور منظم به دندانپزشک یا اندودنتیست مراجعه نمایید تا شرایط را تحت نظر داشته باشد، که ممکن است تا 5 سال طول بکشد. البته برخی، و نه همه، تحلیل ریشه هایی که اتفاق می افتند قابل درمان هستند.